Założenia takiego systemu w Lublinie spisano na 116 stronach, w Krakowie – na 180. Księgi identyfikacji zawierają warianty użycia herbu czy logotypu, wzory kopert, wizytówek, teczek i całej reszty miejskiej papeterii, przykłady nośników reklamowych, propozycje gadżetów, a nawet elementy małej architektury.
Jednak nie tylko metropolie interesują się tym aspektem promocji. W 2017 r. władze Rybnika zleciły opracowanie systemu identyfikacji wizualnej (SIW), opartego na herbie ze szczupakiem – jako że historycznie miasto słynęło z hodowli ryb. W efekcie logotyp miasta jest unowocześnioną wersją herbu. Projektanci ze Studia Otwartego wybrali typografię, kolorystykę (do wywiedzionego z miejskiej heraldyki błękitu dodali czerń nawiązującą do tradycji górniczych, żółć zaczerpniętą z orła w herbie Śląska oraz czerwień z obramowań futryn familoków). Zaproponowali także motywy graficzne inspirowane międzywojennymi witrażami w oknach rybnickiego urzędu miasta – przedstawiono na nich postacie alegorie dziedzin tradycyjnie związanych z Rybnikiem: hutnictwa, przemysłu i handlu, wspólnoty miejskiej, górnictwa i rolnictwa.
Herb Rybnika, w formie uchwalonej przez radę miasta w 2000 r. i zatwierdzonej przez Komisję Heraldyczną przy MSWiA, jest używany w sytuacjach oficjalnych i uroczystych – na flagach, występuje na łańcuchu prezydenta oraz miejskich budynkach i salach posiedzeń. Do celów promocyjnych i informacyjnych przygotowano uproszczoną wersję, lepiej dostosowaną do współczesnych mediów.
Podobnie jest w podkrakowskiej Skawinie, gdzie w 2019 roku władze zdecydowały się na odświeżenie wizerunku. Projekt miał być oparty o herb miejski, jednak jego przedstawienie z 1994 roku budziło wątpliwości. Przed opracowaniem SIW miejska symbolika została więc poddana analizie historyczno-heraldycznej i na jej podstawie – gruntownie przeprojektowana. Nowy projekt herbu, pieczęci i flagi został w 2020 roku zatwierdzony przez Komisję Heraldyczną przy MSWiA i wprowadzony do użycia uchwałą rady miasta. Mógł zapoczątkować prace nad systemem identyfikacji wizualnej Skawiny.
Herb Wadowic, który miał stanowić punkt wyjścia do prac nad tożsamością wizualną miasta, został w latach 90. wzbogacony o symbole papieskie. Zmiany miały uczcić pamięć Karola Wojtyły, jednak dokonano ich niezgodnie z zasadami heraldyki terytorialnej. Tu także trzeba było uporządkować miejską symbolikę i na tej podstawie zaprojektować identyfikację wizualną Wadowic. Ostatecznie insygnia papieskie umieszczono obok tarczy herbowej i znak graficzny w tej postaci jest używany do promocji miasta. Uproszczony herb służy zaś jako element bazowy oznaczeń miejskich instytucji i spółek.
Piotr Kuczera, prezydent Rybnika
Rybnik posługiwał się w ostatnich kilkunastu latach wieloma różnymi logotypami promocyjnymi, które powstawały bez wspólnego mianownika. Podobnie, bez jednolitego klucza, tworzono logotypy miejskich instytucji i podmiotów. Przyczyniało się to do niepotrzebnego mnożenia symboli oraz nieładu w przestrzeni publicznej. Nowy, ujednolicony system identyfikacji wizualnej, objął wszystkie wydziały urzędu miasta oraz podlegające nam instytucje i podmioty. Identyfikacja wizualna to nie tylko znak i systematyzacja jego użycia, ale również charakterystyczna i odpowiednio używana kolorystyka.
Zależało nam na budowie marki Rybnika poprzez ujednolicone logo miasta i jednostek, oparte na historii, oraz na wprowadzeniu ładu i porządku w dotychczasowej identyfikacji. Chcieliśmy, by mieszkańcy od razu identyfikowali miasto i jego jednostki w przestrzeni publicznej. Chodziło o przekaz, że np. Zarząd Zieleni Miejskiej i Dom Kultury Boguszowice to instytucje miejskie. Wcześniej każda jednostka oznaczała się innymi symbolami, bo chciała się wyróżniać. Efektem był chaos wizualny, a mieszkańcy nie wiedzieli, że te jednostki działają z ramienia miasta.
W tym roku mijają cztery lata od wprowadzenia systemu identyfikacji wizualnej. Otrzymaliśmy nagrodę „Dobry wzór”, przyznaną przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego, tytuł „Rebrandingu roku” oraz nagrodę STGU Śląska rzecz w kategorii grafiki użytkowej. Od samego początku zaznaczaliśmy, że SIW jest tworem na tyle uniwersalnym, że nie ma obaw, iż się szybko zestarzeje. W SIW zakochali się także mieszkańcy, którzy chętnie noszą miejskie torby bawełniane, plecaki, przypinki, kupują kubki oraz wiele innych materiałów.
Norbert Rzepisko, burmistrz Skawiny
Do tej pory było kolorowo i różnorodnie – mieliśmy logo wyłonione w konkursie (serce z hasłem) oraz herb. Zlecając wykonanie kwerendy heraldycznej chcieliśmy potwierdzić, jak winien prawidłowo wyglądać herb Skawiny. Zyskawszy tę wiedzę mogliśmy pójść krok dalej, opracowując cały system identyfikacji wizualnej. Dzięki podjętym działaniom projekt herbu i pozostałych insygniów w 2020 r. został oficjalnie zatwierdzony przez Komisję Heraldyczną przy MSWiA, a następnie uchwalony przez Radę Miejską w Skawinie.
Bardzo nam zależało na kompleksowym przeprowadzeniu prac – od kwerendy heraldycznej, przez wniosek do komisji, przyjęcie uchwały, aż po opracowanie i wdrożenie SIW. Z początkiem 2019 roku podjęliśmy decyzję i rozpoczęliśmy działania nad nowym wizerunkiem gminy. Niezbędnym narzędziem był oczywiście wspomniany system identyfikacji wizualnej. Cała podbudowa merytoryczna, czyli kwerenda, która doprowadziła nas do herbu w obecnym kształcie, była solidnym fundamentem, który bronił się sam. Obszerne opracowanie autorstwa prof. Marcina Starzyńskiego z Instytutu Historii UJ zawierało ponad 500-letnią historię symbolu i, co ciekawe, tłumaczyło jego genezę i symbolikę.
Ponieważ pandemia nieco spowolniła proces, nadal wiele przed nami. Zwłaszcza w najbardziej widocznym obszarze – przestrzeni miejskiej. Ale rozpoczynamy już rozmowę o SIM, czyli systemie identyfikacji miejskiej.
Tekst pochodzi z 2. numeru „Wspólnoty”
Fot. Studio Otwarte
