Projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw zakłada zobowiązanie rady gminy do określenia zasad i form konsultacji społecznych. Tak jak do tej pory wyniki konsultacji pozostaną jednak niewiążące dla organów samorządowych. Ponadto jako szczególną formę konsultacji projekt wskazuje wysłuchanie publiczne.
Jakie inne sposoby konsultacji zdobywają popularność w Polsce? Jak do tej pory radziły sobie samorządy regulując tą kwestię?
W obecnym prawie
Konsultacje społeczne z zasady mają charakter dobrowolny, oznacza to, że w większości przypadków to organ gminy decyduje o ich przeprowadzeniu w danej sprawie. Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym – na tę chwilę będąca najważniejszym dokumentem dotyczącym konsultacji społecznych w gminie (odpowiednio ustawy o samorządzie powiatowym i województwa) – w art. 5a bardzo ogólnie dopuszcza przeprowadzenie na terytorium gminy konsultacji społecznych z mieszkańcami w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy. Określenie spraw ważnych dla danego samorządu, jak już wyżej wspomniałem, należy do jej władz. Do nich należy także inicjatywa w ich organizowaniu. Wiele JST daje jednak taką możliwość także swoim mieszkańcom w regulaminach konsultacji. Często jest to uzależnione od zebrania odpowiedniej ilości podpisów.
Choć ustawa o samorządzie gminnym przewiduje, że zasady i tryb przeprowadzania konsultacji społecznych określa uchwała rady gminy, to wiele samorządów odpowiednich regulaminów nie posiada. Coraz częściej zdarza się jednak, że w szczególności większe JST akty takie przyjmują na własne życzenie. Określenie z góry obowiązujących w takich sytuacjach zasad i form konsultacji z pewnością wpływa pozytywnie na partycypacyjny wizerunek takiego samorządu w oczach mieszkańców.
Regulaminy
Realizując zasadę organizowania konsultacji społecznych w ważnej dla danego społeczeństwa sprawie, wiele samorządów zdecydowało się przygotować stosowne uchwały regulujące zasady i tryb ich prowadzenia.
W 2010 roku Sopocka Inicjatywa Rozwojowa rozpoczęła prace nad projektem takiego regulaminu w Sopocie (ten i inne dokumenty wykorzystane w artykule do pobrania na stronie internetowej „Wspólnoty” www.wspolnota.org.pl). Projekt jest w pełni konsultowany z mieszkańcami i uwzględniający potrzeby społeczności lokalnej. Jest on o tyle istotny, że w znaczący sposób odbiega od podobnych, istniejących w JST dokumentów. Zgodnie z jego zapisami, sprawą ważną jest każda sprawa, pod którą „podpisze się” minimum 200 mieszkańców. Ponadto dokument nie tylko przewiduje tak zaawansowane techniki prowadzenia konsultacji, jak Open Space czy World Cafe, ale co ważne uwzględnia obecność w czasie konsultacji ekspertów oraz tryb zapewniający bezstronność ich pracy. Regulamin zawiera również tak szczegółowe kwestie , jak godziny organizowania spotkań.
Więcej o tym jak w innych miastach rozwiązano problem usystematyzowania zasad konsultacji społecznych oraz jakie metody konsultacji przynoszą najlepsze efekty w najbliższym (20) numerze "Wspólnoty". Tam też porady, w jaki sposób przygotować dobry regulamin konsultacji społecznych.
