Sprawozdanie składa się z dwóch części. Pierwsza część zawiera informacje o działalności regionalnych izb obrachunkowych w zakresie zapewnienia zgodnego z prawem prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. W drugiej części sprawozdania przedstawione zostały informacje dotyczące wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego. Podstawowe dane o budżetach samorządowych w 2023 r.:
- 362 015 287 tys. zł – dochody ogółem, które w 4,3% pozyskano z UE, tj. 15 620 583 tys. zł,
- 384 955 202 tys. zł – wydatki ogółem, w tym wydatki inwestycyjne – 87 665 316 tys. zł, z czego 22,3%, tj. 19 575 728 tys. zł, ze środków pozyskanych z UE,
- 22 939 915 tys. zł – wynik budżetów – deficyt,
- 102 723 750 tys. zł – zobowiązania ogółem, które w relacji do dochodów stanowiły 28,4%,
- 77 346 965 tys. zł – należności wraz z wybranymi aktywami finansowymi.
KRRIO wskazała, że 2023 r. był kolejnym rokiem, w którym procesy związane z planowaniem i wykonywaniem samorządowych budżetów były istotnie zaburzone. Przyczyny tych zaburzeń to nie tylko społeczne i ekonomiczne skutki wojny na Ukrainie, które dotknęły samorządy w postaci kryzysu uchodźczego, kryzysu energetycznego oraz znaczącej inflacji. Równie istotnym problemem było osłabienie, na skutek zmian legislacyjnych, źródeł dochodów własnych samorządów przy jednoczesnej konieczności zapewnienia wzrostu poziomu finansowania zadań publicznych, w szczególności oświatowych. Strona rządowa starała się przeciwdziałać negatywnym skutkom tego zjawiska przekazując samorządom, w kolejnych kwartałach roku budżetowego, dodatkowe środki na zadania bieżące. Brak wiadomości co do tego czy dodatkowe środki zostaną wyasygnowane i w jakich kwotach ostatecznie trafią do poszczególnych jednostek, drastycznie utrudniał samorządom rzetelne planowanie budżetów i wieloletnich prognoz finansowych, a izbom weryfikację ich realistyczności. Utrudniało to również przeprowadzane przez izby analizy wykonania, czy to pojedynczych budżetów, czy też w przekroju regionalnym i ogólnopolskim.
Sprawozdaniem objęto 2 807 jednostek samorządu terytorialnego, 183 związki jednostek samorządu terytorialnego oraz związek metropolitalny. Wykorzystano dane zgromadzone przez regionalne izby obrachunkowe, a także udostępnione przez Ministerstwo Finansów dane w zakresie sprawozdań budżetowych sporządzanych przez jednostki samorządu terytorialnego w latach 2022 i 2023 (baza na dzień 15 marca br.) oraz przez Główny Urząd Statystyczny w zakresie stanu ludności w jednostkach samorządu terytorialnego na 30 czerwca 2023 r.
