Projekt ustawy o oświadczeniach majątkowych miał być opiniowany w trakcie wrześniowego posiedzenia zespołu ds. administracji Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. Został jednak wycofany przez wnioskodawców, ze względu na dużą liczbę uwag i konieczność odniesienia się do nich. Z tego powodu nie został zakończony proces konsultacji i projekt ma wrócić w nowym wydaniu, już po uwzględnieniu części uwag prawdopodobnie za miesiąc lub dwa.
Samorządowcy przygotowali już swoje dość szczegółowe i bardzo krytyczne opinie wobec projektu. Ryszard Grobelny, prezydent Poznania twierdzi, że dotychczasowe doświadczenia wskazują na całkowitą nieskuteczność tego typu instrumentów.
– Oświadczenia są jedynie fotografią na dany dzień, która nie pozwala na zweryfikowanie na jakim faktycznie poziomie zobowiązany ponosił wydatki w danym roku, jakie składniki majątku kupił i zbył (podarował w danym roku) oraz czy cena, za która nabył te składniki odpowiadała ich wartości rynkowej. Osoby składające oświadczenia wykorzystują także możliwości wynikające z rozdzielności majątkowej. Organy jednostki samorządu terytorialnego nie posiadają zaś ani mechanizmów formalno-prawnych, ani doświadczenia w zakresie identyfikacji zjawisk, które mogą wskazywać na nieprawidłowości – napisał w oficjalnym stanowisku.
Samorządowcy boją się też ogromnego wzrostu liczby oświadczeń. – Pierwsze szacunki wskazują na to, że kilkukrotnie wzrośnie ilość osób zobligowanych do składania oświadczeń majątkowych. Obecnie w gminie wielkości Częstochowy wpływa rocznie około 300 oświadczeń majątkowych (pierwszych, rocznych i końcowych). Przyrost ilości osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia o kilkaset procent (!) oraz nałożenie przez ustawę nowych obowiązków związanych z analizą oświadczeń, spowoduje konieczność gwałtownego wzrostu liczby osób, które będą zajmować się tą tematyką. Biorąc pod uwagę okoliczność, że jst nie są często w stanie zabezpieczyć pełnego zatrudnienia do realizacji zadań statutowych, zwiększanie zatrudnienia w celu realizacji zadań związanych z analizą oświadczeń majątkowych wydaje się być niczym nieuzasadnione – pisze zaś Krzysztof Matyjaszczyk, prezydent Częstochowy.
Wtóruje mu prezydent Krakowa Jacek Majchrowski. – W ocenie skutków regulacji autor projektu stwierdza, że liczba osób zobowiązanych do składania oświadczeń wzrośnie o około 60 proc. W Gminie Miejskiej Kraków/UMK wzrost ten z uwagi na rozmiary jednostki i strukturę organizacyjną, będzie znacznie wyższy, szacunkowo licząc co najmniej o 100 proc. - nie licząc osób zobowiązanych z uwagi na kryterium osiągniętego przychodu. Aktualnie oświadczenia majątkowe składa około 1000 osób w skali roku, a po uwzględnieniu proponowanych zmian liczba ta z całą pewnością sięgnie ponad 2000 oświadczeń – twierdzi Majchrowski, który zastanawia się też po co ustawodawca zobowiązał do składania oświadczeń strażników miejskich. W Krakowie jest ich 400, a ich oświadczenia ma kontrolować prezydent miasta.
Zdaniem samorządowców projekt ustawy wprowadza terminy na realizację obowiązku złożenia oświadczenia (7 dni od daty objęcia funkcji), które nie są możliwe do realizacji w praktyce (dotychczas obowiązywał termin 30 dni ), a także zobowiązuje do składania oświadczeń majątkowych wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu albo podpisem potwierdzanym profilem zaufanym ePUAP.
Wiąże się to z koniecznością ponoszenia przez te osoby dodatkowych kosztów związanych z uzyskaniem i utrzymaniem tego certyfikatu (koszty te nie będą mogły być ponoszone przez osoby prawne, których członkowie organów będą obciążeni osobistym obowiązkiem złożenia oświadczeń). Zaproponowana w przepisach przejściowych możliwość składania oświadczeń w wersji papierowej w okresie trzech lat od daty wejścia w życie ustawy nie stanowi rozwiązania dla zidentyfikowanego problemu.
