Burmistrz zwrócił się do RIO o zajęcie stanowiska w kwestii problematyki związanej z możliwością wydatkowania środków publicznych na pokrycie kosztów pośrednika finansowego udzielającego pożyczek osobom fizycznym ze środków funduszu antysmogowego, przeznaczonych na finansowanie inwestycji antysmogowych polegających na wymianie nieefektywnych źródeł ciepła.
RIO stwierdziła, że wniosek nie spełnia wymogów, jakie zostały przewidziane dla wniosków o udzielenie wyjaśnienia w sprawie stosowania przepisów o finansach publicznych. Jego przedmiotem nie może być pytanie o wskazanie sposobu rozwiązania konkretnej i indywidualnej sprawy. Izba nie jest uprawniona do wydawania opinii prawnych w indywidualnych sprawach i problemach wnioskującego, lecz jedynie do ogólnych interpretacji przepisów związanych z funkcjonowaniem finansów publicznych.
Odnosząc się jednak ogólnie do omawianego zagadnienia RIO wskazała, że podczas oceny prawnej należy uwzględnić m.in. art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU. z 2024 r. poz. 609, dalej: usg), z którego wynika, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. Przepisy te nie mogą jednak stanowić samodzielnej podstawy do określania kompetencji gminy w zakresie wykonywania określonego rodzaju zadań, ponieważ wymagane jest skonkretyzowanie możliwości realizacji danego zadania w ramach przepisów szczególnych. Status takich przepisów mają np. przepisy ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (DzU z 2024 r. poz. 54, dalej: pos) wśród których można odnotować art. 403 ust. 2–3 w zw. z art. 400a ust. 1 pkt 5 i 9 pos. Z podanych przepisów wynika m.in., że do zadań własnych gmin należy finansowanie ochrony środowiska, przy czym finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej odbywa się w trybie określonym w przepisach odrębnych. W art. 9 usg postanowiono, że w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.
Przywołane regulacje są o tyle istotne, że pośrednik, wskazany we wniosku, wdraża instrument finansowy z funduszu antysmogowego, którego głównym celem jest wsparcie gmin w realizacji uchwał antysmogowych obowiązujących na terenie województwa. Finansowanie w ramach tego mechanizmu powinno przyczynić się do poprawy jakości życia w województwie oraz ograniczenia zachorowalności mieszkańców na choroby spowodowane zanieczyszczonym powietrzem. W jego ramach przewiduje się zawarcie porozumienia w zakresie wspólnego przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia na usługę udzielania przez pośrednika finansowego pożyczek antysmogowych.
Dlatego, zdaniem RIO, przewidziana forma współpracy i partycypacji gminy w realizacji zadania w zakresie funduszu antysmogowego jest dopuszczalna w kontekście aktualnych uwarunkowań prawnych oraz uchwały sejmiku województwa. Planowane wydatki na pokrycie kosztów pośrednika świadczącego usługę udzielania pożyczek antysmogowych należy sklasyfikować zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (DzU z 2022 r. poz. 513, ze zm.) w dziale 900 – Gospodarka komunalna i ochrona środowiska rozdziale 90095 – Pozostała działalność § 430 – Zakup usług pozostałych z odpowiednią czwartą cyfrą.
Wyjaśnienie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku nr RP.63.96.17.1.2024
