W Polsce jest ok. 30,7 tys. osób bezdomnych. Ich liczba od co najmniej czterech lat utrzymuje się na tym samym poziomie. Nakłady finansowe państwa na opiekę nad bezdomnymi rosną. W 2013 r. wydano na ten cel 183,6 mln zł.
Większość bezdomnych (72 proc.) przebywa w przeznaczonych do tego placówkach pomocy społecznej. W całym kraju funkcjonuje blisko 650 placówek noclegowych dysponujących 22,5 tys. miejsc. Zwykle bezdomni (80 proc. z nich to mężczyźni) w okresie jesienno-zimowym przebywają w dużych aglomeracjach miejskich.
Lepiej jest w dużych miastach
NIK pozytywnie ocenia działalność samorządów dużych miast i ich współpracę z organizacjami pozarządowymi, szczególnie jesienią i zimą. Bezdomni mają zapewnione schronienie w noclegowniach, odzież odpowiednią do pory roku oraz ciepły posiłek. Ośrodki pomocy społecznej wypłacają zasiłki w odpowiedniej wysokości oraz opłacają składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dzięki umowom z organizacjami pozarządowymi w większości placówek prowadzone były grupowe i indywidualne działania, które miały rozwiązać problemy bezdomnych (zwłaszcza uzależnienia od alkoholu) oraz nauczyć ich życiowych i społecznych umiejętności, niezbędnych do życia poza ośrodkiem.
Kontrola pokazała jednak, ze samorządy zbyt rzadko wykorzystują możliwość objęcia bezdomnych indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności. Z sześciu skontrolowanych tylko jeden ośrodek pomocy społecznej stwarzał taką możliwość. W skali kraju w 2012 r. indywidualnymi programami wychodzenia z bezdomności objęto 3,5 tys. osób, w tym czasie, dzięki tego rodzaju działaniom, usamodzielniło się 2,7 tys. bezdomnych.
Konieczne są działania systemowe
NIK ocenia, że w działaniach administracji na rzecz bezdomnych istnieje potrzeba wypracowania takiego systemu, który nie tylko likwiduje doraźne skutki, ale wspomaga przede wszystkim wychodzenie z bezdomności i usuwanie jej przyczyn.
Zdaniem NIK Rada Ministrów powinna jak najszybciej przyjąć opracowany przez MPiSS w roku 2013 Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020. Nowy wymiar aktywnej integracji. Przewiduje on działania na rzecz rozwoju mieszkalnictwa i budownictwa społecznego, zapobiegania utraty mieszkania, zadłużeniom czynszowym i eksmisjom. Wskazuje też na potrzebę diagnozowania i mierzenia problemu wykluczenia mieszkaniowego, w tym rozwiązywania problemu bezdomności. W programie tym określono terminy realizacji poszczególnych działań, przedstawiono źródła ich finansowania oraz zamieszczono wskaz ministrów odpowiedzialnych za wdrożenie i koordynację tych działań.
www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-dzialaniach-panstwa-dla-osob-bezdomnych.html
