Starosta zatwierdził projekt czasowej organizacji ruchu drogowego, polegający na wyłączeniu z ruchu kołowego części ulicy i usytuowaniu w tym miejscu ogródka rekreacyjnego na potrzeby restauracji, w terminie od 15 kwietnia 2023 r. do 30 września 2023 r.
Mieszkaniec w skardze (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie nieważności tej zmiany organizacji ruchu z powodu jej sprzeczności z prawem i dobrem ogólnospołecznym. Wskazał, że zamieszkuje w budynku przy tej ulicy i zmiana organizacji ruchu uniemożliwia mu swobodne korzystanie z mieszkania – nie da się dojechać pod dom, nie można dowieźć opału. Zatwierdzona organizacja ruchu utrudnia dostęp do śmietnika zbiorczego, utrudnia dojazd (należy objechać 4 km, a następnie dojść 50 m wąskim chodnikiem), a gwar z ogródka rekreacyjnego zakłóca spokój.
Skarżący zarzucił również, że we wniosku brakuje wymaganej opinii zarządcy drogi oraz uzasadnienia. Jego zdaniem uzasadnienie powinno jasno i przekonująco odzwierciedlać prawidłowe wyważenie proporcji pomiędzy interesem osób mieszkających przy danej ulicy, którym należy zapewnić swobodny i bezpieczny dojazd do ich nieruchomości a koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom ruchu drogowego.
Starosta wniósł o oddalenie skargi. Wyjaśnił, że w karcie uzgodnień projektu umieszczono opinię z zapisem bez uwag, podpisaną przez zastępcę burmistrza. Ponadto zarządca drogi podejmując decyzję o zmianie organizacji ruchu nie stwierdził zagrożenia wynikającego ze zmiany organizacji ruchu, więc starosta ten projekt zatwierdził.
Konfrontując zaskarżony akt starosty z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (DzU z 2017 r. poz. 784, dalej: rozporządzenie) sąd uznał, że skarga zasługiwała na uwzględnienie, gdyż ani zarządca drogi występujący z omawianym projektem organizacji ruchu, ani starosta zatwierdzający ten projekt, nie rozważali zgodności zmiany organizacji ruchu z potrzebami społeczności lokalnej. Zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia, po rozpatrzeniu złożonego projektu organizacji ruchu organ zarządzający ruchem może:
- zatwierdzić organizację ruchu w całości lub w części:
- bez zmian,
- po wprowadzeniu zmian lub wpisaniu uwag dotyczących wdrożenia organizacji ruchu;
- odesłać projekt w celu wprowadzenia poprawek;
- odrzucić projekt.
Stosownie do § 8 ust. 5 rozporządzenia organ zarządzający ruchem odrzuca projekt organizacji ruchu w przypadku stwierdzenia:
- że projektowana organizacja ruchu zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego;
- niezgodności projektu z przepisami dotyczącymi warunków umieszczania na drogach znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Natomiast na zasadzie § 8 ust. 6 organ zarządzający ruchem może odrzucić projekt organizacji ruchu w przypadku stwierdzenia:
- niezgodności projektowanej organizacji ruchu z założeniami polityki transportowej lub potrzebami społeczności lokalnej;
- nieefektywności projektowanej organizacji ruchu.
W związku z tym nie można zaakceptować automatyzmu działania starosty, który wyjaśnił, że zatwierdził projekt, bo zarządca drogi podjął decyzję o zmianie organizacji ruchu i nie stwierdził zagrożenia w ruchu. W świetle przedstawionych unormowań to na staroście ciąży obowiązek rozważenia i wykazania, że nie zachodzą podstawy do odrzucenia projektu. Dopiero po wykluczeniu okoliczności uzasadniających odrzucenie projektu starosta może zdecydować o jego zatwierdzeniu (por. wyrok WSA w Opolu z 16 września 2014 r. sygn. akt II SA/Op 359/14, publ. w CBOSA).
Okoliczność, że w § 8 ust. 6 pkt 1 rozporządzenia do uznania organu zarządzającego pozostawiono odrzucenie projektu z uwagi na potrzeby społeczności lokalnej, nie oznacza dowolności i braku konieczności rozważenia tego aspektu sprawy. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym działania organów administracji publicznej oparte na uznaniu wymagają starannego i wyczerpującego uzasadnienia stanowiska zajętego przez organ, w szczególności gdy podlegają kontroli sądów administracyjnych pod kątem zgodności z prawem. Sąd administracyjny jest upoważniony i zobowiązany do oceny zgodności z prawem procesu wykładni i stosowania przepisów prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 maja 2001 r., sygn. akt III RN 197/00). Skoro sądy administracyjne mają prawo badać powody, które legły u podstaw każdego zaskarżonego rozstrzygnięcia, oznacza to, że organ podejmujący to rozstrzygnięcie ma prawny obowiązek sporządzić uzasadnienie (por. wyrok NSA z 6 maja 2003 r., II SA/Kr 251/03). Uzasadnienie, co należy podkreślić, pełni funkcję informacyjną oraz kontrolną. Jest konieczne do ustalenia jakie były podstawy faktyczne i prawne rozumowania, które doprowadziło organ do podjęcia w sprawie określonego rozstrzygnięcie i aby możliwe było dokonanie kontroli tego rozumowania.
Organ działający w ramach uprawnienia wynikającego z § 8 ust. 2 rozporządzenia powinien zatem wykazać należytą argumentacją, że rozważył wszystkie przesłanki warunkujące zatwierdzenie organizacji ruchu, w tym uwzględnił potrzeby społeczności lokalnej. W rozpoznawanej sprawie jest to o tyle istotne, że jak zasadnie wskazał skarżący, zatwierdzone zamknięcie drogi na przeszło 5 miesięcy nastąpiło w celu umożliwienia urządzenia ogródka rekreacyjnego na potrzeby tylko jednego podmiotu. W związku z tym zarządca drogi, występując o zatwierdzenie zmiany organizacji ruchu, powinien wykazać, jakie względy społeczne przemawiały za przyjęciem projektowanego rozwiązania kosztem innych właścicieli nieruchomości położonych przy zamkniętym odcinku drogi. Starosta powinien zaś okoliczności te ocenić i wypowiedzieć się, dlaczego stanowisko zarządcy drogi zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd uznał, że objęty skargą akt został podjęty z istotnym naruszeniem omówionych przepisów.
Wyrok WSA w Olsztynie z 17 października 2023 r., sygn. akt II SA/Ol 474/23
