Prawo

Ważny powód zmiany nazwiska

Art. 4 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska zawiera otwarty katalog przyczyn, dla których możliwa jest zmiana nazwiska, a decyzja organu administracji publicznej w tym zakresie oparta jest na uznaniu administracyjnym. Rodzic dziecka niezgadzający się na zmianę jego nazwiska musi wykazać, że zmiana nie jest spowodowana „ważnym powodem”.

Ojciec dziecka nie wyraził zgody na zmianę nazwiska syna. Zaskarżył więc do wojewody decyzję kierownika USC, którą zmieniono nazwisko jego dziecka z R. na K. (nazwisko matki). Wojewoda podtrzymał w mocy decyzję kierownika, więc sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a ten oddalił skargę. Sąd wyjaśnił – powołując się na treść art. 4 ust. 1 ustawy z 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (dalej: uzin) i to, jak należy wykładać ten przepis (por. wyrok NSA z 18 listopada 2020 r., II OSK 1905/20) – stwierdził, że podnoszone przez matkę dziecka argumenty przemawiające w jej ocenie za zmianą nazwiska syna bezspornie mają oparcie w stanie faktycznym sprawy (spowodowanie przez ojca wypadku ze skutkiem śmiertelnym i zbiegnięcie z miejsca wypadku; recydywista; popełnione przestępstwo wobec matki dziecka; infamia dziecka z uwagi na przeszłość kryminalną ojca; dziecko od urodzenia przebywa w środowisku matki, w którym w stosunku do niego używane jest nazwisko K.; żyjąc z matką dziecko nie musiałoby tłumaczyć dlaczego nazywa się inaczej; ograniczenie władzy rodzicielskiej ojca do prawa o stanie zdrowia, rozwoju, edukacji małoletniego).

Ponadto sąd wskazał, że władza rodzicielska ojca nad małoletnim została ograniczona do prawa informowania się o stanie zdrowia, rozwoju, edukacji małoletniego. Tym samym wyłączone zostało prawo do decydowania o noszonym przez syna nazwisku. W tej kwestii prawo decydowania pozostawiono wyłącznie matce.

Ostatecznie ojciec złożył skargę kasacyjną do NSA, ale ten ją oddalił. Wyjaśnił w uzasadnieniu decyzji, że w skardze kasacyjnej nie podważono skutecznie oceny, że wskazywane przez matkę dziecka powody stanowiły tzw. ważne powody w rozumieniu art. 4 ust. 1 uzin, stanowiące przesłankę do zmiany nazwiska dziecka. Jeżeli skarżący twierdzi, że takiee „ważne powody” nie zaistniały to powinien najpóźniej w skardze kasacyjnej to wykazać.

Sąd wyjaśnił ponadto, że art. 4 ust. 1 uzin zawiera otwarty katalog przyczyn, dla których możliwa jest zmiana nazwiska, a decyzja organu administracji publicznej w tym zakresie oparta jest na uznaniu administracyjnym. W praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych za „ważny powód” było uznawane szereg okoliczności, jak:

  1. powrót do nazwiska rodowego wnioskodawcy zmienionego po śmierci naturalnego ojca w związku z przysposobieniem przez męża matki, a będącego jedynym żyjącym potomkiem naturalnego ojca (wyrok NSA z 23 czerwca 1983 r., SA/Gd 302/83),
  2. brak akceptacji dotychczasowego nazwiska, będący następstwem doznanego urazu psychicznego (wyrok WSA w Krakowie z 10 maja 2004 r., II SA/Kr 1175/00, Lex nr 570279),
  3. sfera doznań i więzi duchowych, które tworzą lub podtrzymują na tym tle łączność rodzinną oraz rodową (wyrok NSA z 8 września 1981 r., II SA 346/81),
  4. ochrona małoletniego przed rozpoznawaniem go jako syna ojca aresztowanego i oskarżonego o czyn zabroniony i związany z tym stan psychiczny oraz subiektywne nastawienie dziecka do noszonego nazwiska obco brzmiącego utrudniającego funkcjonowanie w środowisku z uwagi na skojarzenie osób i nazwisk, tj. identyfikację z ojcem, którego nazwisko zostało skompromitowane (wyrok WSA w Łodzi z 24 sierpnia 2012 r., III SA/Łd 436/12),
  5. utożsamianie się dziecka wychowywanego wyłącznie przez matkę z jej rodziną, dobro dziecka, silne więzi z rodzicem sprawującym opiekę (wyrok NSA z 16 stycznia 2015 r., II OSK 1433/13, wyrok NSA z 9 marca 2012 r., II OSK 2528/10, postanowienie SO w Łodzi z 26 stycznia 2010 r., XII Ca 331/09),
  6. trwałe psychiczne i subiektywne negatywne nastawienie do noszonego nazwiska, powodujące skoncentrowanie aktywności życiowej wnioskodawcy na dążeniu do jego zmiany, której brak utrudnia spełnianie ról społecznych (wyrok WSA w Krakowie z 17 listopada 2011 r., III SA/Kr 570/11).

Mając to na względzie sąd uznał, że w sprawie wskazano istniejące obiektywnie relacje personalne stanowiące element pojęcia „życie rodzinne”, w szczególności więzi emocjonalne i psychiczne z członkami danej rodziny, a więc na nazwisko jako element integralnie związany z życiem rodzinnym, co znajduje uzasadnienie w tym, że nazwisko identyfikuje człowieka, wskazuje na jego przynależność do określonej rodziny. Skarżący nie przedstawił w tym zakresie żadnego wywodu, który przeczyłby takim ustaleniom organów administracyjnych. Poza tym kwestię istniejących relacji rodzinnych potwierdza okoliczność, że władza rodzicielska skarżącego została ograniczona do prawa informowania o stanie zdrowia, rozwoju, edukacji małoletniego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 września 2023 r., sygn. akt II OSK 979/22

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane