Prawo W samorządach

Rzecznik Praw Obywatelskich o janosikowym

Obecny kształt janosikowego jest źródłem niesprawiedliwości w rozkładzie środków publicznych między poszczególne wspólnoty lokalne – zauważa RPO. Płatnikami tego świadczenia bywają samorządy o gorszej sytuacji finansowej niż korzystające z tej formy wsparcia.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje, że analiza sprawozdań z wykonania budżetu państwa prowadzi do wniosku, że w ostatnich latach stale powiększa się dysproporcja pomiędzy wpłatami samorządów zobowiązanych a wypłatami na rzecz beneficjentów. W 2016 r. różnica ta wynosiła około 57 mln zł. W 2017 r. przekroczyła 90 mln zł. W 2018 r. urosła do około 165 mln zł. W 2019 r. przekroczyła 250 mln. W 2020 r. było to już 330 mln zł. W 2021 r. – ponad 370 mln zł. To dowód na dysfunkcjonalność mechanizmu w obecnym kształcie.

W ocenie RPO fakty te prowadzą do konkluzji, że niezbędna jest pilna reforma janosikowego i zrealizowanie wytycznych zawartych w orzecznictwie TK. Funkcjonowanie tego systemu w obecnej postaci prowadzi do poważnych niesprawiedliwości w zakresie rozkładu środków publicznych między poszczególne wspólnoty lokalne. 

Przede wszystkim system nie wyklucza sytuacji, że beneficjentami janosikowego stają się samorządy, których ogólna sytuacja finansowa – uwzględniająca powiązanie możliwości dochodowych z potrzebami wydatków – jest w rzeczywistości lepsza niż sytuacja samorządów będących płatnikami. To wynik wadliwych kryteriów ustawowych wskazujących sposób kalkulacji wpłat. Dlatego przepisy mechanizmu należy uznać za niezgodne z konstytucyjnymi zasadami finansowania działalności jednostek samorządu terytorialnego. 

Mając na względzie, że stan niewykonania orzecznictwa TK – zwłaszcza postanowienia sygnalizacyjnego – trwa już 10 lat, RPO podkreśla, że konieczne jest wyeliminowanie obecnej nierówności w traktowaniu członków wspólnot samorządowych. Z takim wnioskiem zwrócił się do ministra finansów.

 

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane