Miasto jest jednym z partnerów międzynarodowego projektu realizowanego przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach. Środki na ten cel daje Komisja Europejska, a rudzka część przedsięwzięcia dofinansowana zostanie kwotą ponad 1 mln zł.
Hałda przy ul. 1 Maja jest jednym z czterech zwałowisk pocynkowych. – Znajduje się ona praktycznie w centrum miasta. Tak duży poprzemysłowy teren i to w takiej lokalizacji jest z pewnością problemem. Na szczęście mamy pomysły jak go zagospodarować, a pomóc w tym mają środki unijne – wyjaśnia prezydent Grażyna Dziedzic.
Możliwości takie daje finansowany bezpośrednio ze środków Komisji Europejskiej projekt LUMAT, którego liderem jest Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach. Ruda Śląska jest jednym z jego partnerów. Dzięki tej kooperacji miasto ma szansę nie tylko na zagospodarowanie części hałdy przy ul. 1 Maja, ale również na jej rekultywację. – Hałda jest już częściowo zrekultywowana, dokonano tego jeszcze w latach 80. XX w. Teraz te wcześniejsze działania będziemy mogli uzupełnić, szczególnie że w ciągu ostatnich 30 lat zmieniły się technologie i pojawiły nowe narzędzia, które można z powodzeniem wykorzystać – ocenia wiceprezydent Krzysztof Mejer.
Co konkretnie na realizacji projektu zyska Ruda Śląska? – Przede wszystkim nowe, atrakcyjne tereny zielone, które powstaną w miejscu zdegradowanym. Nie możemy również zapominać o aspekcie społecznym projektu, ponieważ sama rewitalizacja części hałdy będzie konsultowana z mieszkańcami – podkreśla wiceprezydent Michał Pierończyk.
Jednym z elementów projektu jest wymiana doświadczeń pomiędzy partnerami oraz szkolenia, które kierowane będą zarówno do sektora publicznego jak i prywatnego oraz do organizacji pozarządowych. Będą one dotyczyć rozwiązywania konfliktów przy planowaniu przestrzennym oraz budowaniu tożsamości funkcjonalnych obszarów miejskich.
Projekt LUMAT realizowany będzie do 2019 roku w ramach programu Interreg CENTRAL EUROPE. Jego całkowita wartość to ok. 10 mln zł, z czego dofinansowanie do rudzkiej części wyniesie ponad 1 mln zł. Jego liderem jest Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, a partnerami obok Rudy Śląskiej są inne europejskie miasta oraz instytuty badawcze, m.in. Turyn, słowacka Trnava, czy słoweński Kranj.
Władze Rudy Śląskiej starają się także o inne środki na rewitalizację m.in. terenu hałdy przy ul. 1 Maja. Mowa o ponad 6 mln zł ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, które miałyby zostać przeznaczone na powstanie tzw. traktu rudzkiego, czyli ścieżki rowerowo–pieszo-rolkarskiej, łączącej Wirek z Nowym Bytomiem. – Dzięki realizacji tego zadania zrewitalizujemy 40 ha, a oprócz budowy chcemy odnowić szereg miejskich terenów zielonych, wybudować place zabaw oraz nowe miejsca rekreacji i wypoczynku – wylicza wiceprezydent Mejer. – Trakt przebiegać będzie m.in. przez hałdę przy ul. 1 Maja i również jej fragment zostanie dzięki temu zrewitalizowany – dodaje.
Pocynkowa hałda przy ul. 1 Maja zajmuje obszar 6,5 ha i jest pozostałością po działającej w tym rejonie w okresie od I połowy XIX w. do 1925 roku hucie cynku Liebe – Hoffnung.
W Rudzie Śląskiej hałdy zajmują 3,5 km kwadratowych, czyli blisko 5 proc. powierzchni miasta. W ubiegłym roku udało się je wszystkie zinwentaryzować. W ten sposób na mapie miasta naniesiono 35 lokalizacji. Dla każdej z nich założono kartę obiektu, w której znajdują się informacje o stanie własnościowym, przeznaczeniu terenu, powierzchni hałdy, pochodzeniu odpadów, rodzaju zdeponowanego materiału, a w niektórych przypadkach także o ilości materiału. Większość ze zinwentaryzowanych zwałowisk w mieście to hałdy pokopalniane, na których znajdują się odpady pogórnicze.
Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU) jest placówką naukowo-badawczą nadzorowaną przez Ministra Środowiska. Powstał w 1972 roku jako katowicki oddział Instytutu Ochrony Środowiska i uzyskał status Centrum Ochrony Środowiska. W 1992 roku przekształcony został w samodzielną jednostkę. Celem działalności naukowo-badawczej IETU jest tworzenie naukowych podstaw dla realizacji działań na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju środowiska terenów uprzemysłowionych oraz zurbanizowanych.
Oprac. na podst. inf. UM Ruda Śląska