Jak pisze resort administracji na swojej stronie, Prawo o zgromadzeniach to całkowicie nowa regulacja, która w sposób kompleksowy i spójny reguluje zasady i tryb organizowania oraz odbywania zgromadzeń, ze szczególnym uwzględnieniem standardów konstytucyjnych, a także międzynarodowych, w tym praw gwarantowanych przez Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Nowa ustawa wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 września 2014 r. oraz wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 3 maja 2007 r.
Ustawa wprowadza takie warunki organizowania i odbywania zgromadzeń, które z jednej strony pozwolą na pełne i efektywne korzystanie przez obywateli oraz inne podmioty z konstytucyjnej wolności organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Z drugiej zaś zagwarantują m.in. bezpieczeństwo uczestnikom zgromadzenia i osobom postronnym, a także zapewnią ochronę porządku publicznego.
Dzięki nowym rozwiązaniom zostały wprowadzone trzy rodzaje zgromadzeń publicznych – zwykłe, uproszczone oraz zgromadzenie spontaniczne. W pierwszym przypadku zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia kierowane jest do gminy. Istotną nowością jest wprowadzenie w tym trybie sądowej procedury odwoławczej od decyzji o zakazie zgromadzeń i o rozwiązaniu zgromadzeń. Właściwy w tym zakresie będzie sąd okręgowy, w ramach procedury podobnej do procedury wyborczej. Takie rozwiązanie zapewni efektywną procedurę odwoławczą od decyzji o zakazie zgromadzenia.
Uwzględniając postulaty formułowane w ramach debaty publicznej przez stronę społeczną, wprowadzono również uproszczoną formę notyfikacji zgromadzenia, w której został skrócony do co najmniej 2 dni termin na jej dokonanie. Zgromadzenie, by mogło zostać zgłoszone w trybie uproszczonym, nie może powodować utrudnienia dla ruchu drogowego, a w szczególności powodować zmiany w jego organizacji. Ustawa nie przewiduje możliwości zakazania odbycia zgromadzenia zgłoszonego w tym trybie.
Nowa regulacja wprowadza do polskiego systemu prawnego instytucję zgromadzenia spontanicznego. Tego rodzaju zgromadzenie nie będzie objęte obowiązkiem uprzedniego złożenia zawiadomienia o zamiarze jego odbycia. Rozwiązanie to stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 września 2014 r.
Ustawa odformalizowała sposoby składania zawiadomień o zamiarze zorganizowania zgromadzenia. Można je złożyć pisemnie, za pomocą faksu, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Tym samym postępowanie będzie szybsze.
