Rada gminy (dalej również: organ) działając na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2020 r. poz. 713; dalej: usg), podjęła uchwałę w sprawie powołania pełniącego obowiązki skarbnika gminy. Wojewoda (dalej: skarżący) wniósł skargę na tę uchwałę, zarzucając jej istotne naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 3 usg oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej: ups).
W uzasadnieniu skargi wskazał, że uchwała powołująca osobę „pełniącą obowiązki” skarbnika gminy nie znajduje umocowania w obowiązującym stanie prawnym.
W podstawie prawnej uchwały wskazany został art. 18 ust. 2 pkt 3 usg. W myśl tego przepisu do wyłącznej właściwości rady gminy należy powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu – na wniosek wójta. Powołanie skarbnika uchwałą rady stanowi nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania, gdyż zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ups stanowisko skarbnika gminy jest stanowiskiem, na którym pracownik zostaje zatrudniony na podstawie powołania.
Skarżący wskazał również, że z uwagi na charakter obowiązków służbowych i związany z nimi zakres odpowiedzialności ustawodawca określił wymogi, jakie musi spełniać kandydat na stanowisko skarbnika. Wymogi te unormowane są w art. 54 ust. 2 ustawy zn27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2013 r. poz. 885, ze zm.; dalej: ufp). W art. 54 ust. 1 ufp natomiast ustawodawca wyraźnie wskazał, że: „Głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych, zwanym dalej »głównym księgowym«, jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:
1. prowadzenia rachunkowości jednostki;
2. wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi;
3. dokonywania wstępnej kontroli:
a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,
b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.
Skarżący zaznaczył ponadto, że na mocy art. 54 ust 8 ufp przepisy dotyczące głównego księgowego stosuje się odpowiednio do głównego księgowego budżetu państwa, głównego księgowego części budżetowej oraz skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego). Analiza przepisów prawa dotyczących zatrudnienia, uprawnień i obowiązków skarbnika gminy nie pozostawia – zdaniem skarżącego – wątpliwości, że w przypadku tego pracownika samorządowego nie ma możliwości powierzenia „pełnienia obowiązków. Możliwość powołania osoby „pełniącej obowiązki” musi wyraźnie wynikać z przepisu prawa. Przykładem takiego uregulowania jest art. 63 ust. 5 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (DzU z 2021 r. poz. 1082; dalej: pr. ośw.) w brzmieniu: „Do czasu powołania na stanowisko dyrektora placówki, o której mowa w ust. 2, zgodnie z ust. 3 lub 4 właściwy minister prowadzący placówkę może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora placówki wicedyrektorowi albo innemu pracownikowi tej placówki”.
Obowiązująca ups ani żaden inny przepis prawa nie przewidują zaś zatrudnienia osoby „pełniącej obowiązki” skarbnika gminy. Co prawda, art. 21 ups przewiduje, że jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym pracownikowi przysługuje wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Biorąc jednak pod uwagę zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności skarbnika gminy, w ocenie skarżącego nie wydaje się możliwe powierzenie tych obowiązków na podstawie przytoczonego przepisu. Zatem organ podejmując uchwałę w sprawie powołania pełniącego obowiązki skarbnika gminy istotnie naruszył art. 18 ust. 2 pkt 3 usg oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ups poprzez przekroczenie upoważnienia ustawowego.
Sąd przyznał rację wojewodzie. Wyjaśnił, że skoro ustawodawca nie przyznał organowi upoważnienia do powierzenia pełnienia obowiązków skarbnika gminy, to za niedopuszczalne należy uznać wydanie przez organ uchwały w sprawie powołania osoby na stanowisko pełniącego obowiązki skarbnika gminy.
Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 3 lutego 2022 r., sygn. akt II SA/Go 816/21
