Celem nowelizacji jest kompleksowe i spójne uregulowanie zasad i trybu organizowania oraz odbywania zgromadzeń, ze szczególnym uwzględnieniem standardów konstytucyjnych, a także międzynarodowych, w tym praw gwarantowanych przez Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Nowa regulacja ma też wdrożyć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 18 września 2014 r. oraz wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 3 maja 2007 r.
Jak pisze w uzasadnieniu Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, zaproponowane rozwiązania mają stworzyć takie warunki organizowania i odbywania zgromadzeń, które z jednej strony pozwolą na pełne i efektywne korzystanie przez obywateli oraz inne podmioty z konstytucyjnej wolności organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Z drugiej zaś zagwarantują m.in. bezpieczeństwo uczestnikom zgromadzenia i osobom postronnym, a także zapewnią ochronę porządku publicznego.
Nowa ustawa przewiduje trzy tryby organizacji zgromadzeń publicznych: zwykły, uproszczony oraz możliwość odbywania zgromadzeń spontanicznych. W pierwszym przypadku zawiadomienie o zamiarze zorganizowania zgromadzenia kierowane jest do gminy. Istotną nowością jest wprowadzenie w tym trybie sądowej procedury odwoławczej od decyzji o zakazie zgromadzeń i o rozwiązaniu zgromadzeń. Właściwy w tym zakresie będzie sąd okręgowy, w ramach procedury podobnej do procedury wyborczej. Wprowadzenie tego rozwiązania zapewni efektywną procedurę odwoławczą od decyzji o zakazie zgromadzenia.
Uwzględniając postulaty formułowane w ramach debaty publicznej przez stronę społeczną, projekt przewiduje również uproszczoną formę notyfikacji zgromadzenia, w której został skrócony do co najmniej 2 dni termin na jej dokonanie. Zgromadzenie, by mogło zostać zgłoszone w trybie uproszczonym, nie może powodować utrudnienia dla ruchu drogowego, a w szczególności powodować zmiany w jego organizacji. Projekt ustawy nie przewiduje możliwości zakazania odbycia zgromadzenia zgłoszonego w tym trybie.
Ustawa wprowadza do polskiego systemu prawnego instytucję zgromadzenia spontanicznego. Jest to „zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym, nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej”. Tego rodzaju zgromadzenie nie będzie objęte obowiązkiem uprzedniego złożenia zawiadomienia o zamiarze jego odbycia. Rozwiązanie to stanowi również realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 września 2014 r.
Wśród zaproponowanych w nowej regulacji rozwiązań jest także możliwość składania zawiadomień o zamiarze zorganizowania zgromadzenia pisemnie, za pomocą faksu, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Odformalizowanie sposobu składania zawiadomień przyczyni się do przyspieszenia postępowania.
