Zgodnie z danymi statystyki publicznej, wśród miliona mieszkań wybudowanych w latach 2017–2021 61,7 proc. oddali do użytku deweloperzy, a za powstanie kolejnych 35,6 proc. odpowiedzialne były podmioty indywidualne. Sektor deweloperski zdominował rynek mieszkaniowy zwłaszcza w miastach dużych, osiągając 90 proc. udziału w efektach budownictwa mieszkaniowego. W miastach małych najwięcej mieszkań oddano w sektorze indywidualnym (53 proc.). Miasta angażują się w tworzenie zasobów mieszkaniowych w niewielkim zakresie. Ponad połowa badanych miast w latach 2017–2021 nie wybudowała ani jednego mieszkania.
Rozszerzenie dostępnych instrumentów finansowania mieszkalnictwa wpłynęło na wzrost zainteresowania gmin budownictwem mieszkaniowym. Tylko w 2021 r. rozpoczęto realizację ok. 16 tys. mieszkań o charakterze społecznym. To tyle, ile wybudowano łącznie w latach 2017–2021. Od 2023 r. należy oczekiwać znaczącego wzrostu liczby oddawanych do użytku mieszkań w tym sektorze. Zidentyfikowane w badaniu aktywne towarzystwa budownictwa społecznego (TBS) znajdowały się w 3 proc. gmin w Polsce. W latach 2017–2021 wybudowały one łącznie 7,5 tys. mieszkań, jednocześnie w całym kraju powstało 7,7 tys. mieszkań komunalnych.
W gronie 427 badanych miastach w latach 2017–2021 mieszkania o funkcji komunalnej stanowiły 20 proc. ogółu mieszkań oddanych do użytku przez TBS. Z kolei 14 proc. nowo powstałych mieszkań realizowanych przez TBS przeznaczonych było na rynek komercyjny. Niewielkim zainteresowaniem miast cieszą się projekty mieszkaniowe realizowane w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. W latach 2008–2022 zrealizowano dwa tego typu projekty, a kolejnych pięć było w przygotowaniu. Podobna sytuacja dotyczy programu „Lokal za grunt”, w który do końca 2022 r. zaangażowały się trzy miasta.
Nieliczne polskie miasta prowadzą aktywną politykę inwestycyjną w zakresie mieszkalnictwa, niezależnie od dostępnych źródeł zewnętrznego finansowania, stosując przy tym inne mechanizmy, które nie są znaczącym obciążeniem budżetu gminy. Można do nich zaliczyć: projekty mieszkaniowe w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), program „Lokal za grunt” czy emisję obligacji komunalnych przez spółki powołane do realizacji inwestycji mieszkaniowych. Takie działania zidentyfikowano łącznie w ok. 30 miastach.
Pełna wersja raportu: www.obserwatorium.miasta.pl/nowy-raport-o-mieszkalnictwie-miasta-jako-inwestorzy-mieszkaniowi
Źródło: Obserwatorium Polityki Miejskiej
