Federacja Inicjatyw Oświatowych zareagowała na wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego Związku Nauczycielstwa Polskiego. ZNP zwrócił się niedawno do TK o stwierdzenie niezgodności z ustawą zasadniczą (art. 70 ust. 3 i 4) przepisów umożliwiających powoływanie szkół publicznych przez podmioty niepubliczne. Zdaniem FIO wniosek związku to potwierdzenie negatywnej oceny systemu prawnego funkcjonującego w oświacie.
– Najwyższa pora na zmiany; aby je przygotować potrzebne jest dogłębne poznanie uwarunkowań finansowych w jakich działają samorządy. Potrzebne jest przygotowanie nowych, innowacyjnych rozwiązań i przetestowanie ich przed wprowadzeniem do obowiązującego systemu prawnego – uważa Alina Kozińska-Bałdyga, prezeska Federacji Inicjatyw Oświatowych.
Przedstawiciele FIO zachęcają związkowców do zapoznania się z działaniem „Matrycy kalkulacyjnej gminnych finansów oświatowych”. Analiza jej działania potwierdza hipotezy o błędach i niespójności prawa oświatowego. Problemy finansowe oświaty są naprawiane w wielu gminach oddolnie poprzez zakładanie stowarzyszeń przez społeczności lokalne i tworzenie w miejsce zlikwidowanych placówek nowych, albo przejmowanie szkół bez likwidacji. W większości przypadków są to szkoły publiczne, prowadzone przez tzw. inne podmioty, rzadziej szkoły niepubliczne. Nauczyciele w obu typach szkół są zatrudniani w oparciu o Kodeks Pracy.
Z przepisów art. 80 i 90 wynika jednak pewna preferencja finansowa szkół publicznych prowadzonych przez inne podmioty nad szkołami niepublicznymi (patrz ramka pod tekstem). Szkoły publiczne dotowane są wydatkami bieżącymi w szkołach podobnego typu i rodzaju prowadzonych przez JST, szkoły niepubliczne otrzymaną na nie subwencją. Dlatego ewentualne uznanie skargi przez TK mogłoby mieć tak negatywne efekty. W najlepszym razie oznaczałoby bowiem mniejsze dotacje dla szkół prowadzonych przez stowarzyszenia i lokalne fundacje, które i tak zawsze borykają się problemami finansowymi. Groziłoby to ich upadkiem, stratą szkoły przez uczniów i społeczność lokalną oraz stratą miejsc pracy przez nauczycieli.
– Myślę, że Związek Nauczycielstwa Polskiego zgodzi się z tym, iż niezwykle istotne jest takie przeprowadzenie zmian, aby obecne szkoły publiczne prowadzone przez inne podmioty niż samorząd nie uległy likwidacji i żeby zatrudniani w nich nauczyciele nie mieli obniżonych wynagrodzeń – uważa prezeska FIO.
Stąd apel FIO o rozmowy z przedstawicielami związku i zachęta do poznania matrycy kalkulacyjnej kosztów, która pomaga zrozumieć problemy finansowe większości gmin wiejskich.
Ustawa o systemie oświaty:
Art. 80.
1. Przedszkola, szkoły i placówki publiczne niewymienione w art. 79 prowadzą gospodarkę finansową według zasad określonych przez organ lub podmiot prowadzący szkołę.
3. Szkoły, o których mowa w ust. 1, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązanej do prowadzenia odpowiedniego typu i rodzaju szkół w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego, nie niższej jednak niż kwota przewidziana na jednego ucznia szkoły danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku nieprowadzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego szkoły tego samego typu i rodzaju podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na jednego ucznia szkoły publicznej danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 90.
1. Niepubliczne przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują dotacje z budżetu gminy.
2a. Dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego ucznia danego typu i rodzaju szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, o której mowa w ust. 1 i 2, pod warunkiem że osoba prowadząca szkołę poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.
