Jak piszą w uzasadnieniu autorzy projektu, doświadczenia związane z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego w Polsce, a zwłaszcza upływ 14 lat od wprowadzenia reformy administracji publicznej przez rządy AWS i UW, wskazują na konieczność powrotu do sprawdzonych rozwiązań, które zepsuto wskutek pośpiechu towarzyszącego wprowadzaniu reformy. Celem zmian jest poszerzenie reprezentacji obywateli w Senacie o przedstawicieli samorządu terytorialnego szczebla gminnego oraz wzmocnienie pozycji politycznoustrojowej wyższej izby parlamentu.
Bierne prawo wyborcze w wyborach na wójta przysługuje dziś każdemu obywatelowi polskiemu posiadającemu prawo wyborze, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, przy czym kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje.
W efekcie reformy administracji publicznej dokonanej przez rządy AWS i UW i kolejnych nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym poszerzono zakaz łączenia funkcji wójta (i jego zastępcy) z innymi stanowiskami. Pierwotny zakaz dotyczył łączenia jej z zasiadaniem w zarządzie powiatu i województwa oraz zatrudnieniem w administracji rządowej. W toku procesu legislacyjnego pojawiły się dodatkowe ograniczenia, w tym zakaz łączenia funkcji wójta z mandatem senatora. Tłumaczono to enigmatycznie, powołując się na dotychczasowe doświadczenia i opinie ekspertów.
„Tak skromne argumenty wskazują na brak rozważenia wszelkich racjonalnych przesłanek za wprowadzeniem zakazu łączenia funkcji wójta z mandatem senatora” – uważają posłowie SLD. „Obecny stan rzeczy wymaga korekty, a proponowana zmiana daje możliwość wzmocnienie pozycji Senatu RP. Niniejsza nowelizacja umożliwi przekształcenie Izby refleksji i zadumy w prężnie działający organ władzy ustawodawczej” – konkludują autorzy noweli.
I dodają, że nowela nie ingeruje w sposób wyłaniania reprezentantów obywateli w Senacie, ale prowadzi do stworzenia możliwości wyboru osób o dużym doświadczeniu w zakresie rozwiązywania problemów społeczności lokalnych, którzy dodatkowo cieszą się zaufaniem społecznym.
