Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie uchwalenia statutów sołectw. Jako podstawę prawną wskazała art. 35 ust. 1 i art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2022 r. poz. 559, ze zm., dalej: usg). W statutach wprowadzono zamknięty katalog dokumentów (deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, informację wynikającą z deklaracji podatkowej lub zeznania podatkowego, zaświadczenie potwierdzające zameldowanie i kartę pobytu), na podstawie których osoba chcąca wziąć udział w zebraniu wiejskim może wykazać przewodniczącemu zebrania, że jest mieszkańcem sołectwa i uczestniczyć w nim.
Jak zauważył organ nadzoru, opisany przepis przyjęty został z przekroczeniem delegacji ustawowej wynikającej z art. 35 ust. 3 usg, który nie przyznaje organowi uchwałodawczemu uprawnienia do wprowadzenia w statutach jednostek pomocniczych regulacji nakładających obowiązek przedstawienia określonych dokumentów na potwierdzenie miejsca zamieszkania na terenie sołectwa. Zatem rada gminy naruszyła w sposób istotny art. 35 ust. 3 usg w zw. z art. 7 Konstytucji RP.
Rada gminy wprowadziła również w statutach wymóg uczestnictwa w wyborach co najmniej 10 proc. osób posiadających prawo wybierania sołtysa i członków rady sołeckiej. Z art. 36 ust. 2 usg wynika jednak, że czynne prawo wyborcze przysługuje stałym mieszkańcom sołectwa uprawnionym do głosowania, zaś bierne prawo wyborcze posiada nieograniczona liczba kandydatów, jak również, że wybór sołtysa i członków rady sołeckiej następuje w głosowaniu tajnym i bezpośrednim. Przywołany przepis w sposób kompletny reguluje podstawowe zasady prawa wyborczego obowiązujące w sołectwie. Wprowadzanie w statutach dodatkowych warunków realizacji czynnego prawa wyborczego, czy też ważności wyborów, jest nieuprawnione. Skoro art. 36 ust. 2 usg w sposób kompletny reguluje wskazane kwestie, to nie sposób przyjąć, aby opisane regulacje statutów stanowiły element zasad i trybu wyborów organów jednostki pomocniczej, które na mocy art. 35 ust. 3 pkt 2 usg zostały przekazane do uregulowania w statucie jednostki pomocniczej.
W ocenie organu nadzoru określenie w statutach dodatkowych warunków ważności wyboru należy uznać za nieuprawnioną modyfikację ustawowych zasad wyboru sołtysa i rady sołeckiej, co stanowi istotne naruszenie art. 36 ust. 2 usg w zw. z art. 7 Konstytucji RP.
Mając powyższe na uwadze organ nadzoru stwierdził nieważność uchwały w całości.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody pomorskiego z 6 lutego 2023 r.nr PN-II.4131.6.2023.KJ
