Wójt zwrócił się do regionalnej izby obrachunkowej z pytaniem, czy może objąć funkcję członka rady nadzorczej spółki w innej gminie, która to gmina jest jedynym udziałowcem tej spółki.
Izba wskazała, że zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. DzU z 2023 r. poz. 1090) wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie może być zatrudniony lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego posiadają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10 proc. akcji lub udziałów. Przepis ten nie rozróżnia, czy odnosi się on wyłącznie do sytuacji, w której wspólnikiem bądź akcjonariuszem takiej spółki jest ta sama gmina, w której wójt uzyskał mandant, czy inna gmina. W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że argumentem za zakazem jest coraz większe upolitycznienie spółek kontrolowanych przez samorządy, które są „ręcznie zarządzane” przez aktualnie sprawujące władzę osoby i wykorzystywane do realizacji politycznych celów, często wbrew podstawowym interesom ekonomicznym tych podmiotów. Ponadto podkreślono, że możliwość zatrudniania w spółkach handlowych kontrolowanych przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego może być wykorzystywana jako forma gratyfikacji dla osoby sprawującej mandat w zamian za podjęcie lub zaniechanie określonych działań.
W ocenie izby, z treści uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że wolą ustawodawcy było całkowite odpolitycznienie spółek prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego mają bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10 proc. akcji lub udziałów. Dlatego też przyjąć należay, że art. 4a ust. 1 ustawy obejmuje swoim zakresem również wójtów, którzy są zatrudnieni lub wykonują inne zajęcia w spółkach, w których udziałowcem jest także inna gmina niż ta, w której wójt uzyskał mandat.
Wyjaśnienie RIO w Gdańsku nr RP.63.84.9.1.2024
