Nowe rozwiązania mają przywrócić systemowi dochodów samorządów przejrzystość i zapewnić ich apolityczny charakter. Dochody lokalnych społeczności oparte mają być na obiektywnych parametrach, mierzalnych za pomocą danych statystycznych.
–Jestem przekonany, że zaplanowane przez nas rozwiązania wzmacniające finanse polskich samorządów pozwoli nie tylko lepiej planować wydatki ale również efektywniej inwestować środki, chociażby z związku z realizacją KPO. Dzięki tej reformie uda nam się zwiększyć inwestycje, a co za tym idzie również wzrost gospodarczy w kolejnych latach – powiedział minister finansów Andrzej Domański.
Najważniejsze założenia reformy finansów jednostek samorządu terytorialnego:
wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie ich dochodów własnych;
każdy samorząd będzie miał zagwarantowane wyższe dochody niż obecnie;
zmniejszenie wpływów zmian podatkowych na dochody podatkowe JST;
dochody podatników będą podstawą naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT (dochody JST nie będą zależały od zmian w systemie podatkowym, ale od tego, jakie dochody mają mieszkańcy. Ułatwi to samorządom wieloletnie planowanie, w tym w planowanie inwestycyjne);
do bazy naliczania dochodów JST z udziału w PIT i CIT będą wliczane dochody z podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych;
naliczanie potrzeb finansowych samorządów (takich jak potrzeby wyrównawcze, potrzeby oświatowe, potrzeby rozwojowe, potrzeby ekologiczne, potrzeby uzupełniające), zamiast obecnych części subwencji ogólnej;
likwidacja wydatków JST z tytułu wpłat „janosikowego” do budżetu państwa;
wydzielenie miast na prawach powiatu jako oddzielnej kategorii JST;
odejście od kilku rozdrobnionych rezerw subwencji ogólnej na rzecz jednej dużej.
Projekt ustawy zakłada również wzmocnienie samodzielności finansowej JST. Nastąpić ma jakościowa zmiana w strukturze dochodów budżetów samorządowych w postaci zasadniczego wzrostu poziomu dochodów. W efekcie dochody własne mają odzyskać swój podstawowy i stymulacyjny charakter. Reforma oznacza koniec z subwencjonowaniem bogatych samorządów. Będą one finansowane z dochodów własnych pochodzących ze swojego terenu – zgodnie z ideą samorządności subwencja ogólna z budżetu będzie mieć charakter uzupełniający. Istotnie zwiększyć się mają także środki na potrzeby rozwojowe JST – z poziomu 3,5 mld zł do poziomu 8,6 md zł.
