Ustawa o ochronie danych osobowych nakazuje administratorom danych osobowych zgłaszanie prowadzonych przez nich zbiorów do rejestracji Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych (GIODO), a żaden z jej przepisów nie przewiduje odstępstwa od tej zasady w przypadku zbioru zawierającego dane osobowe wolontariuszy.
Zgodnie z art. 40 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, administrator danych jest obowiązany zgłosić zbiór danych do rejestracji GIODO. Wyjątki od tej zasady określone zostały w art. 43 ust. 1 tej ustawy. Co prawda pkt 4 tego przepisu stanowi, że z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych przetwarzanych w związku z zatrudnieniem u nich, świadczeniem im usług na podstawie umów cywilnoprawnych, a także dotyczących osób u nich zrzeszonych lub uczących się, ale nie może on stanowić zwolnienia z obowiązku rejestracji zbioru danych wolontariuszy.
Z treści tego przepisu wynika, że obowiązkowi rejestracji nie podlegają zbiory danych osób zatrudnionych u administratora na podstawie stosunku pracy, o którym mowa w ustawie z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, a także dane osób świadczących na rzecz administratora usługi na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa-zlecenie, umowa o dzieło).
Wolontariusze zaś nie są zatrudniani na podstawie umów o pracę ani umów-zleceń czy umów o dzieło. Ideą wolontariatu – uregulowanego w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – jest bowiem dobrowolne i bezpłatne wykonywanie określonych czynności przez wolontariusza na rzecz określonych podmiotów (tzw. korzystających). Ponadto podstawą podjęcia przez wolontariusza na rzecz korzystającego jakichkolwiek świadczeń jest porozumienie między tymi podmiotami. Powinno ono określać zakres prac, sposób i czas ich wykonania. Analizując przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz przepisy kodeksu pracy dotyczące stosunku pracy należy uznać, iż świadczenia wykonywane przez wolontariuszy nie powodują powstania stosunku pracy. Niewątpliwym elementem umowy o pracę jest wynagrodzenie, natomiast czynności wykonywane przez wolontariusza są bezpłatne. Ponadto umowa o pracę co do zasady jest umową zawartą na piśmie, porozumienie zaś z wolontariuszem może być potwierdzone w formie pisemnej, jeżeli zawarte jest na okres dłuższy niż 30 dni (art. 44 ust. 4 tej ustawy) na jego żądanie (art. 44 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
Z kolei treść umów cywilnoprawnych dotyczących świadczenia usług (umowa-zlecenie, umowa o dzieło) regulują przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Cechą charakterystyczną umów cywilnoprawnych jest też ekwiwalentność świadczeń, której nie ma w przypadku pracy wolontariuszy.
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 40 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: DzU 2014, poz. 1182)
- Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: DzU 2014, poz. 1118)
