Głos Gmin Wiejskich Prawo

Wynagrodzenie dla sołtysa i diety dla rady sołeckiej

Do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, którzy wzmacnia rolę sołectw, przygotowany przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów.

Ta ustawa uwalnia społeczną energię – tak o projekcie mówi Ireneusz Niewiarowski, prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów. Jego zdaniem obecne prawo samorządowe krępuje liderów wsi, dlatego projekt zakłada zmiany mające na celu ustrojowe wzmocnienie sołectwa, sołtysa i współpracujących z nim rad sołeckich.

W uzasadnieniu do projektu możemy przeczytać, że istnieje potrzeba zwiększenia partycypacji obywateli w funkcjonowaniu samorządu gminnego na poziomie jednostek pomocniczych. Partycypacja wymaga, aby te jednostki były wyposażone w realne możliwości i narzędzia, które pozwalają wykorzystywać potencjał oddolnej aktywności społecznej dla rozwoju wspólnot lokalnych i kształtowania warunków życia w miejscu zamieszkania. Jest to w szczególności ważne na obszarach wiejskich ze względu na bardzo duże zróżnicowanie sołectw pod względem ich wyposażenia w infrastrukturę, usługi i inne elementy warunkujące jakość życia.

Autorzy projektu zauważają, że regulacje dotyczące jednostek pomocniczych nie ulegały zmianom od początku funkcjonowania ustawy o samorządzie gminnym. Jednak wobec zmieniającej się rzeczywistości – rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz kapitału społecznego i rosnącej złożoności funkcjonowania systemu samorządowego, w szczególności uwarunkowań prawnych związanych w wydatkowaniem środków publicznych – niektóre regulacje odnoszące się do jednostek pomocniczych stały się reliktem lub pozostają martwe. Wystarczy wymienić uprawnienie jednostek pomocniczych do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy określone w art. 51 ust. 3 u.s.g. Intencją projektodawców nie jest jednak dążenie do utworzenia „subgminnej” jednostki samorządu terytorialnego, lecz doprecyzowanie i zarazem wzmocnienie statusu jednostki pomocniczej z zachowaniem proporcji między urzeczywistnianiem konstytucyjnej zasady subsydiarności a konstytucyjną pozycją gminy, która jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego (art. 164 ust. 1 konstytucji).

A oto najważniejsze zaproponowane zmiany:

1) przyjęcie zasady powszechności funduszu sołeckiego. Zmiana art. 2 u.s.g. spowoduje, że rady gmin będą wyodrębniać w budżecie gminy środki stanowiące fundusz sołecki. Oznacza to rezygnację z prawa rady gminy do decydowania o utworzeniu – bądź nie – funduszu. Tym samym jedynie od woli sołectw zależeć będzie korzystanie – bądź niekorzystanie – z funduszy sołeckich;

2) poszerzenie zakresu przedsięwzięć finansowanych ze środków funduszu sołeckiego. Oprócz poprawy warunków życia mieszkańców będą one również przeznaczane na umacnianie tożsamości i kultywowanie tradycji społeczności lokalnych oraz podnoszenie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji cyfrowych mieszkańców;

3) umożliwienie gminie samodzielnego określania zasad zwiększania oraz przyznawania środków funduszu sołeckiego. Rada gminy będzie mogła samodzielnego określać te zasady dzięki wyodrębnionej w tym celu części funduszu sołeckiego, która zwiększy fundusz ponad wartość wynikającą z algorytmu określonego w ustawie o funduszu sołeckim.

4) wprowadzenie możliwości zwiększania funduszu sołeckiego o środki na realizację zadań przekazanych sołectwu oraz środki pozyskiwane przez sołectwo z zarządzania mieniem komunalnym.

5) urealnienie maksymalnego limitu wydatków z budżetu państwa na zwrot gminom części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. Zaproponowane kwoty odnoszą się do już znanych i podanych przez MSWiA potrzeb co do wysokości zwrotu środków gminom części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w roku 2018 i zaplanowanych na rok 2019. Aby w roku 2019 nie nastąpiła korekta budżet państwa, musiałby on mieć na ten cel 194 mln zł. Zagwarantowane jest jedynie 138,5 mln zł, co oznacza zwrot jedynie na poziomie 71,42 proc. Założone w projekcie wzrosty w kolejnych latach wynikają ponadto z:

– uwzględnienia skutków systematycznego wzrostu kwoty bazowej Kb;

– uwzględnienia wzrostu liczby sołectw objętych funduszem w związku z wprowadzeniem zasady jego powszechności – z obecnych 70 proc. sołectw do 100 proc.

Kwota bazowa pomiędzy rokiem 2010 a 2018 wzrosła z 2312,09 zł do 3831,28 zł, czyli o 65,7 proc. Największy wzrost Kb miał miejsce w stosunku do roku 2018 i wyniósł 22,29 proc. (było to związane z transferami do budżetów gmin środków świadczenia wychowawczego w ramach programu Rodzina 500+). Uwzględniając, że była to sytuacja jednorazowa, należy przyjąć wzrost Kb w wymiarze 4–5 proc. rocznie.

W art. 6 projektu zobowiązano gminy do dostosowania statutów gmin oraz statutów jednostek pomocniczych do przepisów projektowanej ustawy w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia jej w życie.

„Wejście w życie projektowanej ustawy wpłynie na demokratyzację życia społeczności lokalnych oraz wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego. Nowe możliwości na rzecz oddolnego kreowania i urzeczywistniania koncepcji rozwojowych, w powiązaniu ze wzmocnieniem mechanizmów zaangażowania gminy w rozwój jednostek pomocniczych, wpłyną na zmniejszenie dysproporcji w wyposażeniu jednostek pomocniczych w infrastrukturę, usługi i elementy istotne dla jakości życia mieszkańców” – czytamy w uzasadnieniu do projektu. Jednostki pomocnicze zostaną zaangażowane w szeroko rozumiany rozwój społeczno-gospodarczy gminy i rozwiązywanie podstawowych problemów społecznych, np. przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – ogromnie ważne na obszarach wiejskich.

W projekcie zapisana została obligatoryjność diety dla przewodniczącego organu jednostki pomocniczej, zwrotu przewodniczącemu oraz członkom organu wykonawczego kosztów podróży służbowej związanych z pełnieniem funkcji oraz podnoszeniem wiedzy i kompetencji. Obowiązkowe byłoby też wynagrodzenie dla sołtysa za wykonywanie na rzecz gminy pracy niezwiązanej z pełnieniem funkcji przewodniczącego organu wykonawczego sołectwa. Wypłata takiego wynagrodzenia byłaby uzależniona od złożenia przez niego uzasadnionego wniosku, a zatem wyrażenia woli, czy pracę o charakterze określanym w proponowanym przepisie będzie wykonywać społecznie, czy za ustalanym przez wójta wynagrodzeniem. Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów zakłada jednak, że wnioskowanie o wynagrodzenie będzie miało ograniczoną skalę i będzie dotyczyć ewidentnych przypadków zaangażowania sołtysa ponad wymiar pracy społecznej.

Autorzy projektu są przekonani, że rozwiązania dedykowane organom wykonawczym jednostek pomocniczych umocnią ich pozycję względem gminy oraz w roli wiejskiego przywództwa predysponowanego do działań prorozwojowych. W tych działaniach jednostki pomocnicze będą dysponować większym wolumenem środków, co zwiększy ilość i skalę przedsięwzięć na rzecz mieszkańców. Łatwiejsze będzie również przejmowanie od gminy zadań do realizacji – będzie jednak wymagało zwiększonego zaangażowania osób wchodzących w skład zarządów jednostek pomocniczych. Z tego względu zaproponowano adekwatne rozwiązania dotyczące diet i zwrotu kosztów podróży służbowych wykonywanych w związku pełnieniem funkcji oraz podnoszeniem wiedzy i kompetencji.

– Projekt daje większe możliwości działania, m.in. umożliwia założenie konta bankowego. Mimo że fundusz sołecki pięknie się rozwija w Polsce, nadal 27 procent gmin nie wprowadziło go u siebie. Chcemy, aby stało się to obligatoryjne. Oprócz tego planujemy wprowadzić edukację na temat podnoszenia umiejętności dotyczących cyfryzacji mieszkańców wsi – dodaje Ireneusz Niewiarowski, prezes KSS.

 

Kiedy projekt trafi pod obrady Sejmu – jeszcze nie wiadomo.

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane