Dodatkowe wynagrodzenie roczne, czyli tzw. trzynastka ma obligatoryjny charakter. Oznacza to, że musi ono zostać wypłacone.
Ustawa o pracownikach samorządowych odsyła w tym zakresie do przepisów odrębnych, a więc do ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Zgodnie z jej zapisami pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (art. 2). W sytuacji, gdy pracownik nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że jest to okres, który wynosi co najmniej 6 miesięcy.
Od tej reguły ustawodawca przewidział wyjątki. I tak okres 6 miesięcy nie jest wymagany m.in. w przypadku:
– rozwiązania stosunku pracy w związku z:
· przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
· przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
· likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
· likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją;
– podjęcia zatrudnienia:
· w wyniku przeniesienia służbowego,
· na podstawie powołania lub wyboru,
· w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
· w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
· po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej;
· korzystania: z urlopu wychowawczego, macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, z urlopu dla poratowania zdrowia, przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego;
– korzystania z urlopu rodzicielskiego;
– wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.
Takie zwolnienie obejmuje więc m.in. nowo wybranych wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, nowo powołanych ich zastępców i skarbników.
Bez warunku pracy przez pół roku trzynastkę otrzyma też m.in. pracownik, z którym rozwiązano stosunek pracy, ponieważ objął fotel wójta, powołano go na stanowisko: zastępcy wójta lub skarbnika oraz pracownik przeniesiony służbowo.
Przerwy w zatrudnieniu
Na nabycie prawa do „trzynastki” nie ma wpływu fakt, czy wymagany, przepracowany okres jest okresem nieprzerwanym, czy też nie. Ustawa nie nakłada w tym zakresie obowiązku zachowania ciągłego świadczenia pracy. Dopuszczalne jest, aby w wymaganym okresie, warunkującym nabycie prawa do „trzynastki”, występowały przerwy. Zgodnie z uzasadnieniem do uchwały Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2003 r., III PZP 20/02, pracodawca powinien sumować okresy zatrudnienia pracownika u siebie w danym roku.
Zabezpieczenie środków
Pracodawca samorządowy jest obowiązany wyodrębnić środki przeznaczone na wypłatę dodatkowego wynagrodzenia rocznego w planie finansowym jednostki w wysokości 8,5 – wynagrodzeń otrzymywanych przez pracowników w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie.
Do podstawy wynagrodzenia rocznego przyjmuje się wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.
Wynagrodzenie wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie, tj. do 31 marca 2015 r.
