Rada gminy uchwaliła statut. W toku badania legalności uchwały stwierdzono, że został on przyjęty z istotnym naruszeniem przepisów poprzez nieobjęcie regulacją obligatoryjnych elementów wskazanych w ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2023 r. poz. 40, ze zm., dalej: usg), a także z przekroczenie kompetencji uchwałodawczej w zakresie stanowienia prawa miejscowego. Rada nie wypełniła delegacji z art. 37a usg, gdyż w statucie brakowało określenia, na jakich zasadach przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady. Przepisy statutu mogą np. przewidywać prawo zabrania głosu przez przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej we wszystkich sprawach dotyczących gminy, mogą również ograniczyć to prawo do spraw dotyczących jedynie jednostek pomocniczych. Co prawda w statucie zapisano, że w sesjach rady mogą uczestniczyć sołtysi bez prawa udziału w głosowaniu, ale pominięto informację, że przewodniczący rady gminy jest każdorazowo zobowiązany do zawiadamiania, na takich samych zasadach jak radnych, przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji rady gminy.
W statucie rada wprowadziła możliwość dyscyplinowania radnego w przypadku uchylania się przez niego od wykonywania swoich obowiązków z możliwością udzielenia m upomnienia. Postanowienie takie jest niedopuszczalne, ponieważ mandat radnego jest wolny. Oznacza to, że za wyniki swoich działań wynikających z wykonywania mandatu radny ponosi odpowiedzialność polityczną tylko przed wyborcami. Ponadto w przepisach prawnych nie ma jest możliwości zastosowania wobec radnego sankcji, jeżeli nie wykonuje on swoich obowiązków lub wykonuje je nieprawidłowo. Zatem ani rada, ani jej przewodniczący, nie mogą stosować wobec radnego środków dyscyplinujących.
Mając powyższe na uwadze organ nadzoru stwierdził nieważność uchwały w całości.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowiecki z 22 stycznia 2024 r., WNP-R.4131.2.2024
