Zasady zgłaszania kandydatów na członków komisji wyborczych, wzoru zgłoszenia oraz zasad powoływania terytorialnych komisji wyborczych i obwodowych komisji wyborczych w wyborach do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów reguluje uchwała z 25 sierpnia 2014 r. Państwowej Komisji Wyborczej.
Zgłoszenia kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych przyjmują wójtowie działający w ramach obsługi gminnej (miejskiej) komisji wyborczej. W m.st. Warszawa zgłoszenia mogą być przyjmowane w urzędach poszczególnych dzielnic m.st. Warszawy. Organami właściwymi do powołania obwodowych komisji wyborczych są gminne (miejskie) komisje wyborcze.
Warunki, jakie musi spełniać kandydat
Kandydatem do składu obwodowej komisji wyborczej może być osoba, która:
– stale zamieszkuje na obszarze gminy właściwej dla tej komisji;
– posiada prawo wybierania, tj. osoba, która:
1) jest obywatelem polskim;
2) najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat;
3) nie jest pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;
4) nie jest pozbawiona praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu;
5) nie jest ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu
– może nim być również obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który:
1) najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat;
2) nie jest pozbawiony prawa wybierania w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem.
– musi być wpisany do właściwego dla danej jednostki samorządu terytorialnego stałego rejestru wyborców, a w przypadku dzielnicowej komisji wyborczej w części dotyczącej właściwej dzielnicy m.st. Warszawy.
– nie może nim być osoba, która pełni funkcję pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego i pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego.
Zgłaszanie kandydatów
Prawo zgłaszania kandydatów do obwodowych komisji wyborczych mają pełnomocnicy tych komitetów wyborczych, których kandydata na wójta zarejestrowano w danej gminie lub które mają zarejestrowaną listę kandydatów na radnych w okręgu wyborczym, dla którego właściwa jest dana obwodowa komisja wyborcza. Dokonuje tego zgłoszenia na druku stanowiącym załącznik nr 2 do opisywanej uchwały PKW (poniżej).
Zgłoszenie to powinno nastąpić najpóźniej w 30. dniu przed dniem wyborów. Przywrócenie terminu do zgłaszania kandydatów na członków komisji jest niedopuszczalne.
Co w zgłoszeniu?
W zgłoszeniu kandydatów na członków komisji podaje się:
1) imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer ewidencyjny PESEL osoby dokonującej zgłoszenia (w odniesieniu do obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi – numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość);
2) nazwę komitetu wyborczego, który dokonuje zgłoszenia;
3) imię (imiona) i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer ewidencyjny PESEL kandydata na członka komisji (w odniesieniu do obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi – numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość);
4) oświadczenie kandydata, że wyraża zgodę na powołanie w skład wskazanej komisji oraz że posiada prawo wybierania potwierdzone wpisem do właściwego rejestru wyborców;
5) numer obwodu głosowania i nazwę miejscowości, w której znajduje się siedziba komisji.
Organ właściwy do powołania komisji wyborczych powołuje w skład komisji wyborczej po jednym przedstawicielu prawidłowo zgłoszonym przez pełnomocników każdego komitetu wyborczego. Ta sama osoba może być powołana tylko w skład jednej komisji wyborczej. W razie zgłoszenia tego samego kandydata do więcej niż jednej obwodowej komisji wyborczej – rozpatrywane jest tylko zgłoszenie kandydata do komisji o najniższym numerze spośród obwodów, do których kandydat został zgłoszony.
W skład każdej obwodowej komisji wyborczej wchodzi, zgodnie z art. 182 § 2 pkt 2 i § 3 pkt 2 kodeksu wyborczego, osoba wskazana przez wójta:
1) w stałych obwodach spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych;
2) w obwodach odrębnych spośród pracowników jednostki, w której utworzony jest obwód.
Osoby te nie muszą stale zamieszkiwać na obszarze jednostki samorządu terytorialnego, dla której jest właściwa dana komisja wyborcza.
Losowanie
Wójt, w miarę wpływu zgłoszeń, sporządza, odrębnie dla każdego obwodu głosowania, wykaz zgłoszonych kandydatów na członków komisji. Wykaz zawiera numer obwodu i adres siedziby oraz dane prawidłowo zgłoszonych kandydatów na członków komisji. Jeżeli liczba prawidłowo zgłoszonych kandydatów do składu komisji wyborczej odpowiada liczbie osób, które mogą być powołane w skład komisji, komisja wyborcza jest powoływana w składzie odpowiadającym liczbie zgłoszonych kandydatów.
Jeżeli liczba prawidłowo zgłoszonych kandydatów do składu danej komisji jest większa od ustawowej liczby osób, które mogą być powołane w jej skład, komisja powoływana jest w największym dopuszczalnym składzie, a jej skład ustalany jest w trybie losowania. Informację o miejscu, dacie i godzinie przeprowadzenia losowania organ właściwy do powołania komisji powiadamia pełnomocników wyborczych i podaje do publicznej wiadomości co najmniej na 2 dni przed dniem losowania, wywieszając stosowne zawiadomienie w swojej siedzibie, w miejscu ogólnodostępnym, oraz umieszczając je w Biuletynie Informacji Publicznej. Nieobecność pełnomocników wyborczych nie wstrzymuje przeprowadzenia losowania.
Przy losowaniu składu obwodowych komisji wyborczych musi być obecna co najmniej połowa składu gminnej (miejskiej) komisji wyborczej, w tym jej przewodniczący lub zastępca przewodniczącego. Losowania członków komisji spośród kandydatów zgłoszonych do danej komisji dokonuje się odrębnie dla każdej komisji. Losuje sie jednego kandydata zgłoszonego przez każdego pełnomocnika wyborczego do danej komisji.
Losowanie przeprowadza się w ten sposób, że nazwiska kandydatów uczestniczących w losowaniu oznacza się numerami, informując o tym obecnych przy losowaniu. Do jednakowych, nieprzeźroczystych kopert wkłada się kartki z wpisanymi numerami odpowiadającymi numerom, którymi oznaczono nazwiska kandydatów. Po wymieszaniu kopert losuje się ich tyle, ile osób należy wylosować do składu komisji. Wylosowane numery są odczytywane i okazywane obecnym przy losowaniu. Odczytywane są również imiona i nazwiska kandydatów oznaczonych tymi numerami. W czynnościach mogą uczestniczyć inne osoby, pod nadzorem organu przeprowadzającego losowanie.
Z przeprowadzonego losowania sporządza się protokół, w którym wymienia się datę i godzinę losowania, osoby przeprowadzające losowanie oraz, odrębnie dla każdej komisji, jej numer i adres siedziby, liczbę kandydatów, spośród których przeprowadzono losowanie, a także imiona i nazwiska osób wylosowanych do składu komisji.
Uzupełnienie składu
Jeżeli liczba prawidłowo zgłoszonych kandydatów do składu komisji jest mniejsza niż minimalny skład komisji, organ właściwy do powołania komisji dokonuje uzupełnienia składu komisji, a komisja powoływana jest w składzie minimalnym.
Uzupełnienia składu komisji dokonuje się spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców:
1) w przypadku gminnej, powiatowej bądź wojewódzkiej komisji wyborczej – w jednej z gmin na obszarze właściwości danej komisji;
2) w przypadku dzielnicowej komisji wyborczej – w części rejestru m.st. Warszawy właściwego dla danej dzielnicy;
3) w przypadku obwodowej komisji wyborczej – gminy, na obszarze której powoływana jest komisja.
Osobami tymi nie mogą być pracownicy samorządowi jednostki samorządu terytorialnego, dla której właściwa jest komisja, lub jednostek organizacyjnych tej jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku obwodowych komisji w obwodach odrębnych – także pracownicy jednostki, w której utworzono obwód głosowania, chyba że brak jest zainteresowanych wyborców wyrażających zgodę na powołanie w skład komisji wyborczej.
Składy komisji wyborczych niezwłocznie podaje do publicznej wiadomości organ, który je powołał, przez umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej odpowiednio postanowienia właściwego komisarza wyborczego lub uchwały terytorialnej komisji wyborczej o powołaniu komisji.
Zmiany w składach
Zmiany w składach komisji wyborczych mogą być dokonywane w przypadku:
1) zrzeczenia się członkostwa w komisji;
2) niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków członka komisji;
3) niespełniania przez członka komisji warunków, o których mowa w § 5, właściwych dla tej komisji;
4) utraty członkostwa w komisji na skutek podpisania zgody na kandydowanie na radnego lub na wójta lub objęcia funkcji pełnomocnika wyborczego, pełnomocnika finansowego lub męża zaufania;
5) powiadomienia właściwego organu wyborczego o rozwiązaniu komitetu wyborczego, który zgłosił kandydaturę członka komisji.
Przewodniczący komisji wyborczej jest obowiązany powiadomić niezwłocznie organ, który powołał daną komisję, o wystąpieniu przyczyny uzasadniającej dokonanie zmiany w składzie komisji wyborczej. Odwołania ze składu komisji wyborczej dokonuje organ, który powołał daną komisję, informując o tym pełnomocnika komitetu wyborczego, który zgłosił kandydaturę odwoływanego członka. Uzupełnienia składu komisji dokonuje się w przypadku zmniejszenia się jej składu poniżej minimalnego składu komisji.
Jeżeli wygasło członkostwo w komisji członka zgłoszonego przez komitet wyborczy, organ powołujący zawiadamia pełnomocnika wyborczego tego komitetu wyborczego o możliwości zgłoszenia nowego kandydata, w terminie 3 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Jeżeli wygaśnięcie członkostwa nastąpiło przed dniem wyborów w terminie uniemożliwiającym zgłoszenie przez pełnomocnika nowego kandydata, organ powołujący uzupełnia skład komisji spośród wyborców ujętych w stałym rejestrze wyborców, chyba że wraz z zawiadomieniem o przyczynie powodującej wygaśnięcie członkostwa wpłynęło zgłoszenie nowej kandydatury od pełnomocnika wyborczego.
