Prezydent miasta wydał zarządzenie w sprawie zakazu organizowania na jego terenach objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt. W podstawie prawnej wskazano m.in. art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 25 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Wojewoda kontrolując zarządzenie wskazał, że w orzeczeniach wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne wielokrotnie podkreślano, iż normy zawarte w powołanych wyżej przepisach nie kształtują upoważnienia dla organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego do regulowania sytuacji prawnej podmiotów pozostających poza strukturą organizacyjną gminy, a zatem przedsiębiorców organizujących objazdowe przedstawienia cyrkowe. To samo dotyczy aktów wydawanych przez samorządowe organy wykonawcze.
Organ nadzoru zwrócił uwagę na cel wydania zarządzenia, którym nie jest w istocie kwestia gospodarowania nieruchomościami gminnymi, ale ochrona zwierząt. Zarządzenie to stanowi pewnego rodzaju obejście prawa, gdyż ustawodawca nie wyposażył organu wykonawczego gminy w odpowiednie kompetencje służące ochronie zwierząt, a temu celowi służą inne regulacje prawne. Sprawa trafiła do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Według skarżącej gminy z przepisów tych wynika uprawnienie prezydenta miasta do wydawania zarządzeń o charakterze wewnętrznym, których celem może być gospodarowanie mieniem komunalnym. Jednak w ocenie sądu sporne zarządzenie wywiera określone skutki zewnętrzne, ponieważ jego postanowieniami organ wkroczył w publiczne prawo podmiotowe określonej w nim grupy przedsiębiorców, do czego nie był upoważniony na mocy przytoczonych wyżej przepisów ustawowych. Innymi słowy, treść zarządzenia nie mieści się w pojęciu gospodarowania nieruchomościami komunalnymi i Skarbu Państwa, co oznacza, że prezydent bez stosownego upoważnienia ustawowego wkroczył w sferę konstytucyjnie zagwarantowanych praw podmiotowych przedsiębiorców organizujących objazdowe przedstawienia cyrkowe, zawierające w ofercie programowej udział zwierząt. Prawidłowo zatem organ nadzoru uznał, że przedmiotowe zarządzenie zostało wydane bez podstawy prawnej, gdyż wkracza w sferę zewnętrzną, podczas gdy powołane w podstawie prawnej zarządzenia przepisy upoważniają do działania wyłącznie w sferze wewnętrznej.
Wyrok WSA w Gliwicach z 8 października 2019 r., sygn. akt II SA/Gl 865/19
