Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawiło projekt rozporządzenia w sprawie sposobu podziału kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w 2026 roku. Łączna kwota ma wynieść 111 mld 512 mln zł, co oznacza wzrost o 8,9 mld zł (czyli o 8,6 proc.) w porównaniu do roku 2025. Wzrost środków nie jest jednak jedyną zmianą — resort zapowiada również nowe zasady naliczania i rozdzielania funduszy, które w istotny sposób mogą wpłynąć na budżety lokalnych samorządów.
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązują nowe zasady finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z reformą, głównym źródłem dochodów JST stały się dochody podatkowe, a budżetowe subwencje i dotacje mają charakter uzupełniający. W tym kontekście MEN posługuje się pojęciem „potrzeb finansowych JST”, obejmujących pięć kategorii: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne i uzupełniające.
Kwota potrzeb oświatowych – analogiczna w swojej konstrukcji do dawnej subwencji oświatowej – wyliczana jest na podstawie danych z 15 czerwca roku poprzedniego i ma odzwierciedlać zarówno skalę zadań oświatowych, jak i ich zmiany.
Podstawowym składnikiem algorytmu podziału środków pozostaje tzw. standard A – kwota przypadająca na jednego ucznia, będąca punktem wyjścia do dalszych przeliczeń z wykorzystaniem wag (mnożników), różnicujących finansowanie w zależności od typu szkoły, placówki czy potrzeb ucznia.
Na 2026 rok standard A oszacowano na ok. 9752 zł, co oznacza wzrost o ok. 337 zł (czyli 3,6 proc.) w stosunku do roku 2025, w którym wynosił 9415 zł. Warto podkreślić, że w nowym systemie do algorytmu zostają włączeni również wszyscy przedszkolacy, niezależnie od wieku, co oznacza realne zwiększenie liczby beneficjentów systemu.
Projekt rozporządzenia na 2026 r. wprowadza szereg modyfikacji względem obowiązujących wcześniej zasad:
- Nowe wskaźniki zwiększające i zmniejszające liczbę uczniów w algorytmie, wynikające z oparcia wyliczeń na danych z jednego dnia (15 czerwca).
- Uwzględnienie danych średniookresowych, które mają zrównoważyć wpływ sezonowych wahań liczby uczniów.
- Modyfikacja finansowania uczniów z autyzmem i niepełnosprawnością sprzężoną – od 2026 r. wysokość wsparcia będzie zależeć od liczby godzin udzielonego wsparcia w oddziałach integracyjnych.
Ponadto, w projekcie pojawiają się nowe lub zmienione wagi:
- Wyłączenie z wagi P-95 dzieci objętych obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym, jeśli uczęszczają do przedszkoli prowadzonych przez podmioty inne niż JST.
- Wprowadzenie nowej wagi P-53 dla uczniów oddziałów mundurowych w szkołach średnich.
- Aktualizacja wykazu zawodów w szkolnictwie zawodowym.
- Zmiana sposobu liczenia słuchaczy Branżowych Centrów Umiejętności (BCU).
- Ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu, co skutkuje dodatkowymi środkami.
Istotne zmiany obejmą także sposób finansowania uczniów realizujących obowiązek szkolny lub nauki w trybie edukacji domowej. Dotychczas, szkoły, w których liczba takich uczniów przekraczała 200, otrzymywały istotnie niższe środki (przy wskaźniku 0,2 lub 0,4 zamiast 0,8). Teraz limit ma zostać obniżony do 96 uczniów.
„Celem proponowanej zmiany jest zrównoważenie finansowania w odniesieniu do rzeczywistych kosztów funkcjonowania szkoły. W związku z tym wyższe wsparcie finansowe, według wskaźnika 0,8, będzie dotyczyć jedynie liczby uczniów do poziomu 96, co odpowiada maksymalnej liczbie uczniów w typowej małej szkole” – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Projekt rozporządzenia został skierowany do konsultacji publicznych. Samorządy, organizacje społeczne oraz instytucje związane z edukacją mogą zgłaszać swoje uwagi. Warto przypomnieć, że choć nominalna kwota środków rośnie, to zmiany w algorytmach i kryteriach mogą oznaczać realne przesunięcia finansowania pomiędzy gminami i powiatami.
