W obowiązującym stanie prawnym udział właściciela bądź zarządcy nieruchomości na etapie wypełniania wniosku o wypłatę dodatku mieszkaniowego, jak też jego podpis na wniosku jest niezbędny do uzyskania dodatku mieszkaniowego. Wypłata dodatku mieszkaniowego nie następuje do rąk osoby uprawnionej do świadczenia. Dodatek mieszkaniowy przekazywany jest zarządcy domu lub osobie uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny.
Obywatele się skarżą
W skargach kierowanych do Rzecznika wnioskodawcy wskazują, że właściciele nieruchomości w różny sposób, niekiedy upokarzający wykorzystują informację o trudnej sytuacji finansowej najemców, a ponadto w większości przypadków podwyższają czynsz.
Obecnie cały system przyznawania i wypłaty dodatków mieszkaniowych opiera się na włączeniu do niego osób trzecich tj. właścicieli/zarządców nieruchomości/osób wchodzących w skład zarządów wspólnot mieszkaniowych, a więc osób fizycznych, niekiedy również zamieszkujących w tej samej nieruchomości i pozostających z różnych względów w konflikcie z osobą, która korzysta z dodatku mieszkaniowego. Są to bez wątpienia podmioty zewnętrzne wobec stron stosunku administracyjnego tj. organu administracji publicznej oraz osoby uprawnionej na mocy decyzji administracyjnej do dodatku mieszkaniowego. O ile ten tryb wypłaty dodatków mieszkaniowych nie przysparzał problemów w przeszłości, gdy większość mieszkaniowych zasobów nieruchomości pozostawała własnością Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i spółdzielni mieszkaniowych, to w świetle obecnych stosunków własnościowych dotychczasowe rozwiązania legislacyjne nie przystają do porządku konstytucyjnego, a w praktyce mogą nawet poprzez celowe zaniechanie właściciela/zarządcy nieruchomości uniemożliwić korzystanie z dodatków mieszkaniowych przez osoby, które spełniają przesłanki do uzyskania takiej pomocy.
Tylko po to, by zwolnić lokal...
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają bowiem skargi, z których wynika, że właściciele prywatnych kamienic celowo uniemożliwiają najemcom korzystanie z dodatków mieszkaniowych.
Problem polega na tym, że wypełnienie i złożenie wniosku o wypłatę dodatku mieszkaniowego wymaga uprzedniego potwierdzenia przez właściciela/zarządcę nieruchomości zawartych w nim następujących danych: adresu zamieszkania, nazwy i siedziby zarządcy domu, tytułu prawnego do zajmowanego lokalu, powierzchni użytkowej lokalu, sposobu ogrzewania lokalu, sposobu ogrzewania wody, istnienia instalacji gazu przewodowego, łącznej kwoty wydatków na mieszkanie za ostatni miesiąc. Dane te potwierdza właściciel/zarządca nieruchomości, co następuje poprzez złożenie podpisu na wniosku w miejscu do tego wyznaczonym. Niestety w praktyce właściciele poprzez odmowę potwierdzenia danych zawartych we wniosku doprowadzają do sytuacji, w której najemca, który nie może korzystać z dofinansowania wydatków na lokal, zaprzestaje regulowania należności, co dla właściciela stanowi podstawę wypowiedzenia najmu i żądania zwolnienia lokalu.
Konieczne są zmiany
Zdaniem RPO konieczne jest podjęcie inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do takiego ukształtowania systemu przyznawania i wypłaty dodatków mieszkaniowych, który pozwoli na ochronę prawa do prywatności beneficjentów dodatków mieszkaniowych i wyeliminuje problemy, z jakimi obecnie spotykają się najemcy lokali w prywatnych kamienicach, którzy zamierzają złożyć wnioski o wypłatę dodatku mieszkaniowego, w taki sposób, aby mogli oni z tych świadczeń bez przeszkód ze strony właścicieli/zarządców nieruchomości korzystać.
(Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 13 marca 2013 r., Sygnatura: RPO/703974/12/IV/508.4 RZ)
