Wójt wydał zarządzenie w sprawie cennika usług świadczonych przez gminny zakład gospodarki komunalnej. Jako podstawę prawną wskazał m.in. art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2024 r. poz. 1465, ze zm.; dalej: usg) oraz § 1 uchwały rady gminy w sprawie powierzenia wójtowi uprawnień do ustalania wysokości cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej gminy. W cenniku uregulowano opłaty m.in. za koszenie trawy, aerację, odśnieżanie, rozsypywanie materiałów, zamiatanie, pielęgnację drzew piłą mechaniczną.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (DzU z 2021 r. poz. 679, dalej: ugk), jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące JST postanawiają o: wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Uprawnienie to organy stanowiące JST mogą powierzyć organom wykonawczym. Przepis ten daje kompetencję organowi stanowiącemu gminy do ustanawiania dwóch rodzajów cen i opłat: za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Do usług o charakterze użyteczności publicznej należy zaliczyć te świadczone przez gminę, które mieszczą się w zakresie zadań własnych oraz cechują się powszechną dostępnością, tj. świadczone są w sposób bieżący i nieprzerwany na rzecz ogółu wspólnoty samorządowej. Tylko w zakresie tego rodzaju usług rada gminy jest uprawniona do ustalania cen lub opłat i tylko taką kompetencję może przekazać organowi wykonawczemu.
Z kolei korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej JST należy rozumieć jako korzystanie ze wszelkich obiektów i innych elementów infrastruktury będących przedmiotem praw jednostki samorządu terytorialnego, które są powszechnie dostępne, w sposób bieżący i nieprzerwany.
Zdaniem organu nadzoru, część usług uregulowanych w zarządzeniu nie stanowiła usług komunalnych o charakterze użyteczności publicznej, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ugk, ponieważ ich świadczenie na rzecz mieszkańców nie mieściło się w zakresie zadań własnych gminy. Zgodnie z art. 7 usg, do zadań własnych gminy należą m.in. zadania z zakresu zieleni gminnej i zadrzewień oraz gminnych dróg, ulic, mostów, placów. Dotyczą terenów gminnych, a nie prywatnych. Na terenach wspólnych zadania ze wskazanego zakresu realizowane są przez gminę, jednak nie stanowią usług, o jakich mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ugk, za które pobierane są opłaty od mieszkańców. Z kolei świadczenia wskazane w uchwale na rzecz mieszkańców na ich prywatnym terenie nie mieszczą się w zakresie zadań własnych gminy, zatem nie stanowią usług komunalnych o charakterze użyteczności publicznej, co oznacza brak podstaw do ustalenia opłat za te usługi na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 ugk. Świadczenie takich usług przez gminę ma charakter komercyjny.
Mając powyższe na uwadze organ nadzoru stwierdził nieważność uchwały w całości.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody śląskiego z 20 lutego 2025 r., nr NPII.4131.1.105.2025
