Tradycyjnie już, jednym z głównych tematów Zgromadzeń Ogólnych Związku Powiatów Polskich są finanse. Po raz kolejny możemy w stanowisku ZPP przeczytać te, lub podobne do tegorocznych słowa, iż „powiaty osiągają kres swojej wydolności finansowej.” – Warto wskazać, że wszystko to odbywa się z pogwałceniem art. 9 ust. 3 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego wskazującej, że przynajmniej część zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna pochodzić z opłat i podatków lokalnych, których wysokość społeczności te mają prawo ustalać. Tymczasem powiaty nie mają przyznanego żadnego władztwa podatkowego – czytamy w stanowisku.
Jednym z kluczowych finansowych problemów powiatów jest doraźność i uznaniowość części środków, zwłaszcza tych na drogi pochodzących obecnie z Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych. W ostatnim półroczy kwoty przeznaczane przez rząd na ten program były wielokrotnie zmieniane i dziś nie spełniają już oczekiwań samorządowców. Dlatego przedstawiciele powiatów chcieliby nadań im trwałego charakteru. Postulują też zmianę systemu równoważącego, tak żeby respektował z jednej strony wymóg solidarności z jednostkami najsłabszymi, ale z drugiej zachowywał odpowiednią ilość środków jednostkom najsilniejszym.
Związek Powiatów Polskich apeluje też m.in. o nowelizację przepisów dotyczących finansowania zadań z zakresu wspierania rodziny i pieczy zastępczej. Zdaniem starostów przyczyną ogromnych problemów w realizacji tych zadań i zagwarantowania na nie odpowiednich środków finansowych, jest kierowanie przez sądy dzieci do pieczy zastępczej bez współpracy z samorządami, nie uwzględniając przy tym w pełni specyfiki różnych form wsparcia instytucjonalnego rodziny. W konsekwencji, decyzje sądów powodują konieczność ponoszenia znaczących i nieuzasadnionych nakładów finansowych, które powiaty zmuszone są pokrywać z dochodów własnych, bez rekompensaty z budżetu państwa.
Na brak środków starostowie zwracają uwagę także w kwestii dotyczących zadań geodezyjnych i kartograficznych. Ich zdaniem koszty realizacji zadań z tego zakresu wzrastają chociażby w konsekwencji zwiększenia szczegółowości danych ujmowanych w zasobie, jego informatyzacji, czy wreszcie zwiększenia mechanizmów gwarancyjnych dla obywateli. W tej sytuacji, Związek Powiatów Polskich uznaje za konieczne przeprowadzenie rzetelnej analizy kosztów realizacji zadań z zakresu geodezji i kartografii, a w nieodległej perspektywie, odpowiednich zmian w zakresie wysokości ich finansowania.
ZPP postuluje także zmianę art. 62 ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z powołanym przepisem organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół. Wnioskując z przeciwieństwa organ prowadzący nie może połączyć w zespół szkół i placówek tego samego typu (potwierdza to również orzecznictwo sądów administracyjnych).
– Warto zaznaczyć – piszą autorzy stanowiska – że podobny skutek organy prowadzące mogą osiągnąć poprzez likwidację jednej ze szkół, a następnie utworzenie w jej miejsce szkoły filialnej. W takim jednak przypadku organ jest zmuszony przeprowadzić procedurę przewidzianą w art. 59 ustawy o systemie oświaty. Przeprowadzenie likwidacji szkoły często spotyka się z oporem rodziców, którzy nie rozumieją przyczyn podejmowania uchwały o likwidacji szkoły, jeżeli organ prowadzący zapewnia, że nauka będzie mogła być kontynuowana przez dzieci w tym samym budynku szkolnym. Sama procedura jest żmudna, kosztowana i obarczona dużym ryzykiem niepowodzenia z przyczyn formalnych, z uwagi na konieczność bezpośredniego powiadomienia rodziców dzieci o zamiarze likwidacji szkoły. Działanie ustawodawcy, który z jednej strony zakazuje łączenia szkół tego samego typu, a z drugiej pozwala na likwidację szkół i tworzenie w ich miejsce szkół filialnych należy uznać za nieracjonalne – uważają starostwie i wnioskują o podjęcie działań legislacyjnych w tym zakresie.
