Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, po przeprowadzeniu oględzin, wstrzymał roboty prowadzone przy rozbudowie budynku gospodarczego, któremu ponadto zmieniono sposób użytkowania na produkcyjny (warsztat stolarski). W uzasadnieniu decyzji wskazał, że obiekt przylegający do budynku gospodarczego (garażu) nie jest wiatą, lecz budynkiem wykonanym z poliwęglanu. Uzasadniono to faktem, że posiada on trzy ściany zewnętrzne, a konstrukcja dachu została oparta na istniejącym budynku gospodarczym.
Właściciel nieruchomości zaprzeczył, jakoby w garażu prowadzona była działalność produkcyjna. Podniósł również, że przed przystąpieniem do budowy wiaty uzyskał w starostwie powiatowym informację, zgodnie z którą realizacja wiaty do 50 mkw. nie wymaga nawet zgłoszenia. Wyjaśnił, że wykorzystał ścianę garażu w celu usztywnienia konstrukcji wiaty, do której następnie dobudował drzwi, mające na celu ochronę przechowywanych materiałów przed warunkami atmosferycznymi. Dodał także, że maszyny są przechowywane w garażu i dobudowanej części jedynie tymczasowo.
Mimo tych wyjaśnień, wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji. Sprawa została skierowana do WSA.
Sąd podzielił ocenę, że konstrukcja z poliwęglanu stanowi rozbudowę, ponieważ powiększa powierzchnię zabudowy, a konstrukcyjnie opiera się na istniejącym budynku garażowym, nie będąc samodzielnym obiektem. Nie zgodził się natomiast ze stanowiskiem organów, że obiekt spełnia przesłanki budynku produkcyjnego, wskazując na brak wystarczających dowodów.
WSA wyjaśnił, że prace polegające na wykonaniu konstrukcji drewnianej opartej na istniejącym budynku garażowym i pokryciu jej poliwęglanem należy uznać za rozbudowę istniejącego budynku. Odwołując się do art. 3 pkt 6 prawa budowlanego wskazał, że rozbudowa stanowi jedną z form budowy. Chociaż pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie, w orzecznictwie przyjmuje się, że mamy z nią do czynienia w przypadku zmiany charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego, takich jak kubatura, powierzchnia zabudowy, długość czy szerokość (z wyjątkiem wysokości). W szczególności rozbudową jest powiększenie istniejącego budynku o dodatkowe pomieszczenie, stanowiące jego część (zob. wyrok NSA z 22 maja 2024 r., sygn. akt II OSK 2111/21). W analizowanym przypadku nie budzi wątpliwości, że konstrukcja drewniano-poliwęglanowa zwiększyła powierzchnię zabudowy budynku garażowego. Ponadto, budynek ten – z uwagi na zastosowane rozwiązania konstrukcyjne – wymaga wsparcia w postaci oparcia na istniejącym budynku, co wyklucza jego samodzielność.
Sąd nie podzielił twierdzeń skarżącego, jakoby obiekt stanowił wiatę. Konstrukcja posiada bowiem dach i została zamknięta ze wszystkich stron poprzez montaż drzwi oraz ściany wykonanej z poliwęglanu. Choć zarówno prawo budowlane, jak i akty wykonawcze nie zawierają definicji wiaty, zgodnie z „Małym słownikiem języka polskiego” pod redakcją S. Skorupki, H. Auderskiej i Z. Łempickiej (PWN, Warszawa 1968) wiata to budowla bez ścian, zazwyczaj z oszklonym pokryciem. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że wiata to lekka, samodzielna budowla z dachem, czasem częściowo obudowana, ale nigdy nie jest zamknięta ze wszystkich stron (zob. wyroki NSA: z 8 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 1707/15, z 17 marca 2020 r., sygn. akt II OSK 603/19, z 15 lutego 2022 r., sygn. akt II OSK 677/21).
Rozpatrując sprawę sąd odniósł się także do art. 48 ust. 1 prawa budowlanego, zgodnie z którym organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o wstrzymaniu budowy w przypadku, gdy obiekt budowlany lub jego część zostały wybudowane:
- bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę, lub
- bez wymaganego zgłoszenia, albo mimo wniesienia sprzeciwu wobec zgłoszenia.
Podkreślono, że postanowienie o wstrzymaniu budowy może zostać wydane także po zakończeniu robót (art. 48 ust. 5 prawa budowlanego). Zgodnie z art. 48 ust. 3, w treści postanowienia należy zawrzeć pouczenie o możliwości złożenia wniosku o legalizację obiektu budowlanego lub jego części, obowiązku uiszczenia opłaty legalizacyjnej oraz zasadach jej obliczania.
Na tym etapie postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego zobowiązany jest jedynie do ustalenia, czy doszło do samowoli budowlanej w rozumieniu art. 48 ust. 1 prawa budowlanego, tj. czy obiekt budowlany wymagał uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenia oraz czy inwestor spełnił te obowiązki przed rozpoczęciem prac budowlanych lub czy nie został wniesiony sprzeciw wobec zgłoszenia.
Wyrok WSA w Gliwicach z 24 kwietnia 2025 r., sygn. akt II SA/Gl 122/25
