Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie określenia szczegółowych zasad wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasad tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych i formalnych wymogów, jakim muszą odpowiadać składane projekty. Jako podstawę prawną podała art. 41a ust. 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2023 r. poz. 40, ze zm., dalej: usg). W uchwale wskazano, że do zawiadomienia o utworzeniu komitetu załącza się obowiązkowo projekt uchwały będący przedmiotem obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, spełniający warunki określone w uchwale.
W ocenie organu, przywołane postanowienie uchwały wkracza w kompetencje ustawodawcy, normując materię ustawową dotyczącą procesu legislacyjnego inicjatywy uchwałodawczej z nadmiernym rygoryzmem. Nie odpowiada prawu, w sposób istotny naruszając art. 41a ust. 3 usg. Organ stanowiący JST wydając akt prawa miejscowego zobowiązany jest do przestrzegania zakresu upoważnienia ustawowego, na którym opiera swoje działania. Tymczasem rada posługując się przywołaną regulacją istotnie wykroczyła poza przysługującą jej delegację, wprowadzając obowiązek nieprzewidziany przepisami ustawy. Unormowanie zawarte w uchwale łączy bowiem zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich oraz zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, ograniczając tym samym obywateli w korzystaniu z przysługującego im uprawnienia do wykonywania inicjatywy obywatelskiej.
Wypełniając obowiązki zawarte z art. 41a ust. 5 usg rada powinna mieć na względzie, że z idei obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej wynika norma, zgodnie z którą wnoszenie uchwał przez wskazaną w ustawie grupę mieszkańców gminy powinno być realne i nieskomplikowane. W tej sytuacji rada, wykonując obowiązek zawarty w art. 41a ust. 5 usg, powinna dążyć do maksymalnego odformalizowania czynności związanych z podejmowaniem przez mieszkańców inicjatyw w tym zakresie.
Mając powyższe na uwadze organ nadzoru stwierdził nieważność uchwały w całości.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego z 30 sierpnia 2024 r. NP-II.4131.1.222.2024.JP
