Przypomnijmy, Program Inwestycji Strategicznych to propozycja przedstawiona w ramach programu „Polski Ład”. W myśl rządowych zapowiedzi trzyletni budżet funduszu sięgnie 100 mld złotych. Program obejmuje 35 rodzajów inwestycji. Wśród priorytetów są m.in. modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej wraz z oczyszczalniami ścieków, wymiana źródeł ciepła na zeroemisyjne, gospodarowanie odpadami (w tym spalarnie, przetwarzanie biologiczne i segregacja), a także inwestycje w żłobki, przedszkola czy ścieżki rowerowe. Z programu wyłączono ochronę zdrowia, która ma mieć osobny program, realizowany przez Ministerstwo Zdrowia.
– Chcemy się skupić na tych inwestycjach, które dają największą efektywność ekonomiczną, dają nadzieję na większe przychody samorządu i jednocześnie poprawiają jakość życia mieszkańców – zapowiedziała Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, podczas specjalnego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego poświęconego Programowi Inwestycji Strategicznych (BGK zarządza dystrybucją środków). – Program ma się skupić na inwestycjach kluczowych, które często leżały na ostatniej półce, bo ciągle nie było na nie pieniędzy. Jest skierowany do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego bez względu na wielkość – dodała.
Dwie pierwsze edycje programu zaplanowano w formie pilotażu. Pierwszy z nich ruszył na początku lipca, a jego wartość oszacowano na 10 – 15 mld zł. W trwającym naborze jednostka samorządowa może złożyć maksymalnie trzy wnioski – jeden bez limitu wartości inwestycji, drugi na inwestycję, której wartość nie przekracza 30 mln zł i trzeci na inwestycję, której wartość nie przekracza 5 mln zł. Drugi nabór zaplanowano na koniec września. Docelowo nabory w programie będą się odbywać dwa do czterech razy w roku.
Odpowiednią uchwałę Rada Ministrów przedstawiła 1 lipca. Zgodnie z nią Program Inwestycji Strategicznych realizowany jest ze środków Funduszu Przeciwdziałania Covid-19, o którym mowa w art. 65 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19 (...). Dalej zapisano, że Komisja ds. wsparcia Programu (czyli, w istocie, komisja kwalifikacyjna), sporządzając listę inwestycji rekomendowanych do objęcia wsparciem, bierze pod uwagę realizację celu przeciwdziałania Covid-19, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a także „kompleksowość” planowanych inwestycji.
– Program wydaje się atrakcyjny – przyznała Joanna Proniewicz, rzeczniczka Związku Miast Polskich. – To jednak wciąż kontynuacja zamiany dochodów własnych na dotacje, być może znowu przydzielane uznaniowo. Po doświadczeniach z RFIL trzeba poczekać z oceną na realizację pilotażu – podsumowała.
W dwóch pierwszych naborach Programu Inwestycji Strategicznych samorządy mają dostawać do 95 proc. bezzwrotnego dofinansowania. Niewykluczone, że w kolejnych naborach poziomy dofinansowania zostaną obniżone – miałyby być uzależnione od nadwyżki operacyjnej JST.
Wnioski będą przyjmowane przez BGK. Po ich formalnej weryfikacji zostaną przekazane do komisji przy Kancelarii Premiera. W razie pozytywnej decyzji bank wyda promesę wstępną, która umożliwi rozpoczęcie postępowania zakupowego i wyłonienia wykonawcy. Po zakończeniu przetargu samorząd otrzyma promesę inwestycyjną, którą będzie podstawą do wypłaty środków.
Wsparcie kluczowych inwestycji jest bez wątpienia potrzebne. Wyniki badań BGK z połowy 2020 r. wskazują, że jedna trzecia samorządów zaplanowała ograniczenie inwestycji w swoim regionie. Jednocześnie bank przypomina, że w ubiegłym roku nadwyżka operacyjna JST spadła o ponad 11 proc. a samorządy zredukowały nakłady inwestycyjne o ponad 4 proc.
Jednak – jak zauważa Krzysztof Mączkowski, przewodniczący Komisji Skarbników Miast Unii Metropolii Polskich – środki z Programu Inwestycji Strategicznych mogą być przeznaczone tylko na wydatki majątkowe (inwestycje), a podniesienie kwoty wolnej od podatku (czyli jedno z założeń programu „Nowy Ład”) uszczupli dochody bieżące samorządów. – Program Inwestycji Strategicznych jest doraźnym, pilotażowym i jednorazowym programem wspierającym inwestycje w samorządach, a ubytki spowodowane podniesieniem kwoty wolnej od podatku – zmianą systemową w finansach publicznych zmniejszającą nasze dochody z PIT w okresie wieloletnim o ok. 20 procent – podsumowuje Krzysztof Mączkowski.
Fot. Pixabay
