Jakie wsparcie może zaoferować samorządom Polski Fundusz Rozwoju?
Marcin Borek: Nie jesteśmy funduszem rozdającym dotacje ani udzielającym tanich pożyczek. Nasza rola zaczyna się, gdy samorząd wykorzystał już możliwości dotacyjne, na przykład z NFOŚiGW, i wsparcie banków. Wtedy wkraczamy my, z naszym Funduszem Inwestycji Samorządowych. Oferujemy instrumenty dłużne, czyli pożyczki oraz kapitałowe, takie jak dług podporządkowany, aby uzupełnić wkład własny samorządów. Szczególnie ważne jest to teraz, przy transformacji energetycznej, gdzie wiele spółek komunalnych potrzebuje dodatkowego kapitału na inwestycje.
Skoro kredyty są tańsze, dlaczego gminy sięgają po droższe pieniądze?
Bo czasem nie mają innego wyjścia. Samorządy realizują kluczowe dla mieszkańców projekty – infrastrukturalne, ciepłownicze czy gospodarki odpadami – których koszty znacząco przekraczają ich budżety. Często nawet wkład własny staje się barierą, dlatego w grę wchodzą różne źródła finansowania. PFR może pomóc, ale dopiero po wykorzystaniu tańszych opcji, bo naszą rolą nie jest konkurowanie z bankami.
Może Pan podać konkretny przykład, gdzie wsparcie PFR było kluczowe?
Weźmy Olsztyn i jego Instalację Termicznego Przekształcania Odpadów. Projekt wart miliard złotych był dla miasta dużym wyzwaniem, a jednocześnie był bardzo potrzebny, bo dawne źródło dostaw ciepła – fabryka Michelin, kończyła swoją działalność. Najpierw pojawiły się dotacje z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, potem kredyty bankowe, a dopiero później – nasze wsparcie. Podobnie było z Międzynarodowymi Targami Gdańskimi, gdzie pomogliśmy finansować modernizację i rozbudowę, bo obie te inwestycje miały istotne znaczenie dla regionu.
Czyli lepiej zgłosić się do PFR na późniejszym etapie inwestycji?
W idealnym świecie tak by było – najpierw faza koncepcyjna, potem analizy i dopiero z gotową dokumentacją szukanie finansowania. Jednak rzeczywistość jest inna. Często samorządy zgłaszają się do nas na etapie pomysłu, a my pomagamy ułożyć model finansowy, ocenić ryzyko i wskazać najlepsze ścieżki działania, aby pozyskać finansowanie. Nie chodzi tu tylko o pieniądze – pomagamy samorządom zrozumieć, na co się porywają.
Jakie błędy najczęściej popełniają samorządy przy planowaniu inwestycji?
Największym problemem nie są formalności czy finanse, ale brak determinacji. Duże projekty to procesy pełne wyzwań, więc jeśli gmina nie jest gotowa walczyć o ich realizację, może być trudno. Poza tym kluczowe jest dobre przygotowanie – środki na początkową fazę, przejrzysta dokumentacja i strategiczne podejście do ryzyka są w stanie znacząco przyspieszyć proces inwestycyjny.
Jak długo trwa cały proces od pierwszego kontaktu do umowy inwestycyjnej?
Standardowo około sześciu miesięcy, ale bywa różnie. Czasami samorządy czekają na decyzje o dofinansowaniu z funduszy unijnych i wtedy proces może się wydłużyć. My zachęcamy do wcześniejszego kontaktu z PFR – to pozwala uniknąć pośpiechu i lepiej zaplanować finansowanie. Warto podkreślić, że jeżeli mówimy o pieniądzach wyższego ryzyka, ponad kredyt bankowy, to tych dawców na rynku jest niewiele. PFR jest z punktu widzenia potrzeb samorządów bardzo dobrym partnerem – nasze inwestycje są oparte na środkach krajowych, mają charakter długoterminowy i nie są przedmiotem zbycia przez nas na rzecz żadnych osób trzecich.
Czy są obszary inwestycji, które szczególnie was interesują?
Transformacja energetyczna i ciepłownictwo to dziś kluczowe wyzwania. Polska ma około 1500 przedsiębiorstw ciepłowniczych wymagających modernizacji. Samorządy często nie wiedzą, jak się za to zabrać, a my możemy im w tym pomóc – zarówno finansowo, jak i doradczo. Kolejny obszar to zagospodarowanie odpadów – zamiast eksportować odpady i sprowadzać węgiel, lepiej lokalnie przekształcać je w energię. Mówimy tu oczywiście o frakcji palnej odpadów (tzw. RDF), która nie podlega recyklingowi. Mogą one trafić do Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów - wówczas powstanie z nich energia cieplna lub bezpośrednio na wysypisko.
Jak wygląda współpraca PFR z samorządem po zawarciu umowy?
Po podpisaniu dokumentów następuje etap spełniania warunków umowy, a potem – monitoring inwestycji, który trwa do momentu jej pełnej spłaty. Kluczowe jest to, że w większości przypadków nie sam samorząd spłaca pożyczkę, ale spółka celowa realizująca projekt. To daje większą elastyczność i odciąża budżet gminy.
Jakie przesłanie ma Pan dla samorządów, które planują duże inwestycje?
Nie czekajcie na idealne warunki – one nigdy nie nadejdą. Planujcie, analizujcie i działajcie! Dobry projekt znajdzie finansowanie, a my jesteśmy gotowi pomóc, gdy wyczerpiecie inne możliwości. Kluczem jest inicjatywa i odwaga do podejmowania wyzwań.
