Wójt decyzją (z czerwca 2021) dokonał ustalenia wysokości podatku od nieruchomości za 2021 rok od nieruchomości, których właścicielami są A. i P.O. Przyjął, że do opodatkowania budynków i gruntów właściwe są stawki dla nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W odwołaniu od tej decyzji podatnicy zarzucili, że organ nieprawidłowo zastosował najwyższą stawkę podatku do części wspólnych nieruchomości będących ich własnością. Podkreślili, że zakupiony lokal usługowy znajduje się na parterze budynku mieszkalnego i ma odrębne wejście, zatem części wspólne budynku i gruntu służą celom mieszkaniowym, powinny więc być opodatkowane stawką jak dla nieruchomości mieszkalnych.
Sąd rozpatrując sprawę przypomniał wyrok z 22 kwietnia 2021 r. (sygn. akt III FSK 3189/21), w którym Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że stosownie do przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2019 r. poz. 1170, z późn. zm.; dalej: upol) w brzmieniu obowiązującym w 2020 r., aby budynek mieszkalny lub jego część (w tym część wspólna związana z lokalem użytkowym) mogły być opodatkowane stawką właściwą dla budynków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, muszą być zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej lub związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz nie mogą służyć celom mieszkalnym ich mieszkańców. Dodać należy, że brzmienie istotnych przepisów w 2021 r. nie zmieniło się w stosunku do 2020 r.
Dalej sąd wyjaśnił, że stosownie do przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3 upol, w brzmieniu odnoszącym się do spornego okresu, grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem ust. 2a – w pkt 1 stanowi on, że do gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zalicza się budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami. Według art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b tej ustawy, rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym, że stawki nie mogą przekroczyć rocznie od budynków lub ich części: związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej – 24,84 zł od 1 mkw. powierzchni użytkowej.
W doktrynie prawa podatkowego przy interpretacji cytowanego art. 1a ust. 1 pkt 3 upol wskazuje się, że zwłaszcza w przypadku właścicieli (użytkowników wieczystych) osób fizycznych, posiadaczy nieruchomości będących przedsiębiorcami, zawodne jest przyjmowanie jedynie kryterium posiadania tych nieruchomości do kwalifikowania ich do opodatkowania jako związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, czyli stosowania najwyższej stawki podatku od nieruchomości (zob. L. Etel, S. Presnarowicz, G. Dudar, Podatki i opłaty lokalne. Podatek rolny. Podatek leśny. Komentarz, Warszawa 2008, s. 58–60). Sąd wskazał w tym miejscu również na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2021 r. (SK 39/19), który orzekł, że: „art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2019 r. poz. 1170) rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
W ocenie Trybunału, przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości gruntów lub budynków – niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej – wyłącznie ze względu na posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, Trybunał uznaje za niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Art. 1a ust. 1 pkt 3 upol stanowi instrument służący celom innym niż fiskalne, będąc nieproporcjonalnym obciążeniem podatkowym polegającym na nieodróżnianiu sytuacji podatkowej podatników posiadających nieruchomości, ale niewykorzystujących i niemogących ich wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatników wykorzystujących posiadane nieruchomości do prowadzenia działalności gospodarczej. Zastosowane kryterium „posiadania gruntu przez przedsiębiorcę” nie realizuje wyłącznie celu fiskalnego, przez co prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie naruszenia prawa do własności. Jednocześnie zaskarżonej regulacji nie można uzasadnić ochroną interesu publicznego, co prowadzi do wniosku, że nie są w tym przypadku spełnione przesłanki testu proporcjonalności. Tym samym zaskarżoną regulację Trybunał uznał za sprzeczną również z art. 31 ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji.
Biorąc pod uwagę powyższe sąd uchylił decyzję wójta.
Wyrok WSA w Gdańsku z czerwca 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 317/22
