Zarządzeniem wójt gminy (dalej również: organ) działając na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j DzU z 2023 r. poz. 40), art. 15 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (DzU z 2024 r. poz. 87) oraz art. 70 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465), odwołał S. W. (dalej również: dyrektor oraz skarżący) ze stanowiska dyrektora Biblioteki – Gminnego Centrum Kultury.
Wójt wyjaśnił, że w ramach obowiązkowej sprawozdawczości dla GUS biblioteki publiczne wchodzące w skład sieci bibliotecznych są zobowiązane do sporządzania okresowych sprawozdań z funkcjonowania samorządowej instytucji kultury oraz rocznego sprawozdania z działalności do odpowiedniej Książnicy. Obowiązkiem tym objęte są samodzielne biblioteki publiczne oraz niestanowiące samodzielnych jednostek organizacyjnych, funkcjonujące w strukturze innych instytucji, np. w domach kultury lub ośrodkach sportu i rekreacji. Obowiązki sprawozdawcze są corocznie z wyprzedzeniem określane w stosowanych rozporządzeniach. Istnieje zatem możliwość wcześniejszego zapoznania się z zakresem danych zbieranych przez statystykę publiczną w celu odpowiedniego przygotowania się do wypełnienia nałożonego przez ustawę i rozporządzenia obowiązków. Wójt zarzucił dyrektorowi, że wskazanych sprawozdań nie złożył wcale lub z naruszeniem terminów. Ponadto miał do dyrektora szereg innych zarzutów.
Ostatecznie uznał, że naruszenie przepisów prawa w związku z zajmowanym stanowiskiem oraz brak realizowania celów i zadań biblioteki świadczy o tym, że dyrektor nie wykonuje należycie swoich obowiązków służbowych, zaś dotychczasowe rozmowy w zakresie oczekiwań co do jego pracy nie przyniosły pożądanych rezultatów.
Dyrektor nie zgodził się z uzasadnieniem i sprawa trafiła z jego skargi do WSA. Sąd ją oddalił, uznając, że zarządzenie było prawidłowe. Wskazał, że zarządzenie o odwołaniu (jak i powołaniu) danej osoby na stanowisko dyrektora instytucji kultury jest aktem o podwójnym charakterze, tj. aktem publicznoprawnym wywołującym skutki w zakresie prawa publicznego, a także z zakresu prawa pracy wywołującym skutki w sferze prawa pracy. Wobec tego przedmiotem badania sądu administracyjnego dokonującego oceny zarządzenia o odwołaniu nie będą ewentualne roszczenia pracownicze odwołanego dyrektora, do rozpatrzenia których właściwy jest sąd pracy, ale zachowanie wymaganej przepisami publicznoprawnymi formy tego odwołania. Odwołanie dyrektora przez organ wykonawczy samorządu terytorialnego jest czynnością służącą realizacji zadań tego samorządu, mającą znamiona działań z zakresu publicznej administracji samorządowej (zob. wyrok WSA w Krakowie z 8 listopada 2016 r., sygn. III SA/Kr 829/16, LEX nr 2162630). W związku z tym, sądowa kontrola musi umożliwić zbadanie przesłanek leżących u podstaw wydania omawianego aktu, rozstrzygającego o prawach i obowiązkach wynikających z przepisów prawa. Z tego powodu odwołanie dyrektora instytucji kultury wymaga uzasadnienia, gdyż przy braku uzasadnienia niemożliwe jest przeprowadzenie kontroli powodów odwołania i zgodności z prawem tego aktu.
Sąd wyjaśnił, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie dowodzi trafności podstawy odwołania dyrektora ze stanowiska. W uzasadnieniu zarządzenia wyraźnie wskazano, jakie uchybienia skarżącego jako dyrektora danej instytucji spełniły znamiona naruszenia prawa w związku z zajmowanym przez niego stanowiskiem. Sąd podkreślił przy tym, że nie ma znaczenia, czy naruszenie to ma charakter istotny. Z treści art. 15 ust. 6 pkt 3 ustawy o działalności kulturalnej wynika, że przepis nie zawiera warunku, aby naruszenie prawa miało charakter rażący bądź istotny. Nie jest też wymaga wielość popełnionych naruszeń. Wystarczające jest więc dla odwołania dyrektora instytucji kultury każde naruszenie prawa związane z zajmowanym stanowiskiem (zob. wyrok WSA w Łodzi z 4 lutego 2020 r., sygn. II SA/ Łd 756/19, LEX nr 2825462). Należy bowiem przyjąć, że osoba pełniąca funkcję kierowniczą ponosi zwiększoną odpowiedzialność związaną z kierowaniem daną jednostką i naruszenie prawa może być podstawą do jej odwołania. Z taką sytuacją – z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu przedmiotowego zarządzenia – mamy do czynienia w analizowanym przypadku.
Zdaniem sądu, bezsprzecznie nastąpiło naruszenie prawa poprzez niezłożenie przez skarżącego we właściwym terminie wymaganych sprawozdań, w związku z czym wójt miał podstawy by odwołać go ze stanowiska, wydając zarządzenie.
Wyrok WSA w Szczecinie z 23 maja 2024 r., sygn. akt II SA/Sz 154/24
