W samorządach Prawo

Nieprzewidziana sytuacja. Nowy zarząd i brak wotum zaufania

Z przepisów wynika, że powołany w marcu tego roku zarząd starostwa górowskiego może zostać odwołany w wyniku braku wotum zaufania. Głosowanie w sprawie wotum zaufania to nowa procedura kończąca rozpatrywanie raportów o stanie samorządu za rok poprzedni. Radni na podjęcie uchwał mieli czas do końca czerwca.

W tym roku po raz pierwszy rady gmin, powiatów i województw mogły głosować w sprawie wotum zaufania. To nowa prerogatywa radnych, którzy decyzję podejmowali po rozpatrzeniu raportów o stanie gminy, powiatu lub województwa. W przypadku wójtów, burmistrzów i prezydentów konsekwencje mogą wystąpić dopiero po nieotrzymaniu wotum przez dwa lata z rzędu – radni mogą wtedy przyjąć uchwałę w sprawie referendum (procedura referendalna jest oparta na tej, która dotyczy instytucji absolutorium, z taką różnicą, że już jednokrotne nieudzielenie absolutorium upoważnia radnych do uchwalenia referendum).

 

Dla zarządów powiatów i województw konsekwencje mogą być szybsze. Nieprzyjęcie wotum zaufania „jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu” i na następnej sesji (nie wcześniej jednak niż po 14 dniach) zarząd może być odwołany większością 3/5 głosów.

 

Art. 30a ustawy o samorządzie powiatowym:

 

10.  Nieudzielenie przez radę powiatu wotum zaufania zarządowi powiatu jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu.

11.  Rada powiatu rozpoznaje sprawę odwołania zarządu z przyczyny, o której mowa w ust. 10, na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi wotum zaufania. Rada powiatu może odwołać zarząd większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady.

Raport o stanie powiatu, który jest podstawą do głosowania, dotyczy roku poprzedniego (art 30a ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym), a zapis art. 12 ust. 6a) ustawy o samorządzie powiatowym mówi wprost, że podstawą do głosowania wotum zaufania jest raport w sprawie powiatu (Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy: (….) rozpatrywanie raportu o stanie powiatu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania dla zarządu z tego tytułu).

 

Kto dostaje wotum zaufania i absolutorium

Pomocne w zrozumieniu o co chodzi jest porównanie wotum zaufania, z już dość dobrze znaną, procedurą absolutoryjną. Głosowanie w sprawie absolutorium jest poprzedzone oceną wykonania budżetu za poprzedni rok (w przypadku wotum zaufania zachodzi podobieństwo, bo głosowanie poprzedza analiza raportu o stanie samorządu). Całość procedury absolutoryjnej ma jednak bardzo sformalizowaną postać ponieważ same prace w radzie poprzedzone są pracami komisji rewizyjnej i opinią RIO, których w procedurze wotum zaufania nie ma. W przypadku absolutorium utarło się też, że absolutorium otrzymuje nie osoba, ale organ, niewątpliwie za rok poprzedni.

 

Skoro tak, to co się dzieje jeśli w danym roku mamy nowych wójtów, burmistrzów prezydentów? Czy oni mogą się obawiać odwołania, mimo że rządzili bardzo krótko lub w ogóle? Nie. Przed podjęciem inicjatywy referendalnej w przypadku przyjęcia uchwały o braku absolutorium chroni ich 9-miesięczny okres od objęcia stanowiska, podczas którego brak absolutorium nie prowadzi do procedury referendalnej (art. 28a ust.1). Jeśli więc w trakcie pierwszego roku nowej kadencji rada nie uchwali absolutorium (za rok poprzedni), ci nowi wójtowie, dopiero wybrani (najczęściej rządzący w poprzednim roku kilka tygodni, ale może się zdarzyć, że zostali wybrani dopiero w roku bieżącym), odwołani być nie mogą. Ocena może więc dotyczyć całego roku poprzedniego bez konsekwencji dla nowych rządzących.

 

Jednak w przypadku starostów nie ma mowy o referendum ani dziewięciu „miesiącach ochronnych”. Jest za to możliwość natychmiastowego odwołania zarządu przez radę na kolejnym posiedzeniu. Dlatego w art. 30 ust. 1, który mówi o procedurze absolutoryjnej, jest przepis: „Uchwała rady powiatu w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu" oraz co ważne: "chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd powiatu został odwołany z innej przyczyny”.

 

To wyjaśnia sytuację. Skoro już wcześniej odwołaliśmy zarząd, który rządził w poprzednim roku, to trudno ten nowy obarczać jakąkolwiek winą za stan gospodarki finansowej w roku poprzednim. Można więc uchwalić brak absolutorium zgodnie z oceną zarządzania finansami w roku poprzednim i nie będzie to miało znaczenia dla dopiero co powołanych władz (o ile nie rządziły w poprzednim roku kilku tygodni - wtedy dopiero głosowanie w sprawie odwołania może oddać intencje radnych tzn. czy brak absolutorium dotyczy bardziej okresu przed wyborami, czy po wyborach). Logiczne, ale nie w przypadku wotum zaufania. Tutaj takiego zapisu nie ma.

 

W praktyce więc nowy zarząd może zostać odwołany w wyniku nieudzielenia wotum zaufania, opartego na raporcie za rok poprzedni, nawet jeśli nie rządził w poprzednim roku nawet jednego dnia. Wygląda więc na to, że procedury wotum zaufania mimo podobieństwa różnią się w drastyczny sposób. Czy tak jak niektórzy by chcieli wotum zaufania dotyczy obecnego zarządu i raport ma być dla nas pomocą, ale nie koniecznie podstawą do oceny? Niezależnie jak będziemy to interpretować i tak w końcu natrafimy na sprzeczność. 

 

Nieprzewidziana sytuacja

Opisane wyżej problemy skupiły się z całą siłą w powiecie górowskim. Starosta Kazimierz Bogucki (z ramienia Prawa i Sprawiedliwości) rządzi od połowy marca 2019. W czerwcu tego roku zarząd starostwa wotum zaufania i absolutorium nie otrzymał. Wprawdzie uchwałę w sprawie braku absolutorium (mającą w tym przypadku mniejsze znaczenie – nie prowadziłoby do możliwości odwołania starosty w tym przypadku) podważyło RIO w rozstrzygnięciu z 17 lipca, ale sprawa wotum zaufania jest jeszcze w nierozstrzygnięta. Regionalna Izba Obrachunkowa zakwestionowała brak jakiejkolwiek dyskusji nad sprawozdaniem budżetowym w trakcie posiedzenia rady oraz brak zajęcia stanowiska przez komisję rewizyjną.

 

 

Jak czytamy w uchwale RIO „W ramach punktu 16 porządku obrad wskazano, że Komisja Rewizyjna Rady Powiatu Górowskiego nie zajęła stanowiska w sprawie absolutorium dla Zarządu Powiatu z tytułu wykonania budżetu za 2018 rok, odczytane zostało pismo Izby odnoszące się do braku stanowiska Komisji w sprawie absolutorium (pismo z dnia 3 czerwca 2019 r. znak WIAS.WR.530.1.2019, błędnie nazwane przez Przewodniczącego Rady opinią)".

 

"W ocenie Kolegium badana uchwała została podjęta z naruszeniem art. 12 pkt 6 u.s.p. Przepis ten stanowi, że do wyłącznej właściwości rady powiatu należy rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu. W świetle tej regulacji jedyną i faktyczną podstawą nieudzielenia absolutorium jest negatywna ocena wykonania budżetu. Procedura udzielenia bądź nieudzielenia absolutorium powinna zmierzać do oceny działalności organu wykonawczego w kontekście wykonania budżetu powiatu w danym roku budżetowym.(...)

 

Warunkiem podjęcia prawidłowej uchwały rady w przedmiocie nieudzielenia absolutorium powinna być dyskusja radnych, w wyniku której dojdzie do jednoznacznej oceny realizacji budżetu gminy przez organ wykonawczy wraz ze wskazaniem stopnia jego zawinienia za rozbieżności między planowanymi i wykonanymi wielkościami".

 

Czy podobne rozstrzygnięcie może dotyczyć uchwały w sprawie wotum zaufania? Liczy na to starosta. Decyzji w tej sprawie jeszcze jednak nie ma. My mamy za to informację z kilku innych województw. W woj. mazowieckim wojewoda nie podjął żadnego rozstrzygnięcia nadzorczego w sprawie uchwał dotyczących wotum zaufania, w woj. pomorskim jedno, ale częściowe, które dotyczyło „publikacji uchwały w dzienniku urzędowym Województwa Pomorskiego”. W pozostałych uchwałach woj. mazowieckiego i pomorskiego „nie stwierdzono naruszenia prawa, które dałoby podstawę do wydania rozstrzygnięcia nadzorczego”. Gdyby podjęto jakieś rozstrzygniecie w sprawie powiatu górowskiego to byłby to precedens. Przynajmniej pierwsze takie rozstrzygniecie z nam znanych.

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane