W wystąpieniu otwierającym obrady prezes ZMP i prezydent Wrocławia Jacek Sutryk podkreślił dynamiczny rozwój organizacji: – Bardzo cieszy nas obserwowany od dziewięciu lat stały wzrost liczby członków Związku. Od ostatniego Zgromadzenia przybyło nam 29 miast, a tylko w tym roku dołączyło do nas już 14 nowych samorządów. Obecnie ZMP skupia 389 miast, zamieszkanych przez ponad 80% miejskiej ludności Polski.
Rok 2024, jako rok wyborczy, przyniósł znaczące zmiany personalne w samorządach – jak przypomniał wiceprezes ZMP Arkadiusz Chęciński, ponad 40% burmistrzów i prezydentów miast zostało wymienionych w wyniku głosowania. – To najlepsza odpowiedź na zarzuty o „zabetonowaniu lokalnych układów” – zaznaczył.
ZMP jako głos miast w procesie legislacyjnym
Jednym z filarów działalności Związku jest aktywna obecność w procesie legislacyjnym. W minionym roku ZMP opiniował i uzgadniał akty prawne w Sejmie, Senacie, a także w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Najważniejsze stanowiska dotyczyły m.in. ustawy o dochodach JST, reformy systemu planowania przestrzennego, programu „Czyste Powietrze”, zmian w podatku od nieruchomości oraz projektów dotyczących bezpieczeństwa powodziowego i mediów publicznych.
Wspólnie z innymi korporacjami samorządowymi Związek przygotował projekt ustawy znoszącej bariery utrudniające funkcjonowanie JST, który przekazano ministrowi Tomaszowi Siemoniakowi.
Priorytety: edukacja, decentralizacja, ochrona ludności
Podczas Zgromadzenia przedstawiono również stanowisko dotyczące oświaty, w którym ZMP wezwał m.in. do zagwarantowania finansowania na poziomie co najmniej 3% PKB, reformy podstawy programowej oraz przywrócenia samorządom prawa do decydowania o sieci szkół. – Bez zmian w finansowaniu zadań oświatowych nie uda się poprawić jakości edukacji, a nowe rozwiązania fiskalne zostaną zaprzepaszczone – podkreślono w przyjętym dokumencie.
Związek zapowiedział kontynuację działań w zakresie ochrony ludności, zarządzania kryzysowego, gospodarki odpadami (ROP), a także obrony samorządowej prasy lokalnej przed próbami jej likwidacji.
O adekwatność granic i równość praw wyborczych
Szczególne poruszenie wśród samorządowców wywołał temat nieadekwatnych granic administracyjnych miast. W przyjętym stanowisku ZMP skrytykował język emocjonalny i dezinformację, jaką posługują się niektóre gminy wiejskie sprzeciwiające się korektom granic. – Takie podejście utrudnia dialog i blokuje rozwój funkcjonalny miast – napisano. Związek wezwał rząd do przeprowadzenia kompleksowej oceny podziału terytorialnego państwa z udziałem ekspertów i samorządowców.
Jednym z kluczowych postulatów Zgromadzenia był również apel o zniesienie ograniczeń kadencyjnych dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Jak wskazano, obecne przepisy są niekonstytucyjne i pozbawiają obywateli czynnego i biernego prawa wyborczego. – Nie ma racjonalnych przesłanek, aby ograniczenie to dotyczyło tylko jednej grupy osób wybieranych w wyborach bezpośrednich – argumentowano, powołując się na opinię prawną prof. K. Ziemskiego.
