Do starosty (dalej również: organ I instancji) wpłynął wniosek spółki o pozwolenie na budowę instalacji fotowoltaicznej o mocy do 185 kWp na dachach obiektu. Starosta odmówił zatwierdzenia projektu architektoniczno-budowlanego i wydania decyzji o pozwoleniu na budowę. Decyzję w mocy utrzymał wojewoda, wyjaśniając, że działka objęta wnioskiem o pozwolenie na budowę w planie miejscowym przewiduje „zaopatrzenie w energię elektryczną – z sieci lub z mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii, pod warunkiem, że są one zgodne z przepisami odrębnymi”. Tymczasem, w opinii organów, planowana inwestycja nie stanowi mikroinstalacji, której definicja została zawarta w art. 2 pkt 19 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (DzU z 2023 r. poz. 1436, z późn. zm.) – z u uwagi na przewidzianą moc instalacji.
Spółka zaskarżyła decyzję wojewody do WSA, wskazując na naruszenie art. 15 ust. 4 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (ówcześnie: DzU z 2023 r. poz. 977, z późn. zm.; dalej: upzp) przez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że jeżeli plan miejscowy przewiduje lokalizację mikroinstalacji, to jest to równoznaczne z zakazem realizowania innych instalacji odnawialnych źródeł energii wykorzystujących do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego, które mikroinstalacjami nie są.
Sąd przyznał rację spółce. Wyjaśnił, że istotne znaczenie dla prawidłowej oceny kwestii zgodności projektowanej inwestycji z planem miejscowym ma unormowanie art. 15 ust. 4 upzp. Przepis ten w okresie od uchwalenia planu do wydania decyzji przez organ II instancji był dwukrotnie nowelizowany, w wyniku czego w poniższych okresach przybierał następujące brzmienie:
- w dacie uchwalania planu aż do 22 kwietnia 2023 r.: „Plan miejscowy przewidujący możliwość lokalizacji budynków umożliwia również lokalizację mikroinstalacji w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, również w przypadku innego przeznaczenia terenu niż produkcyjne, chyba że ustalenia planu miejscowego zakazują lokalizacji takich instalacji”;
- od 23 kwietnia 2023 r. do 23 września 2023 r.: „Plan miejscowy przewidujący możliwość lokalizacji budynków umożliwia również lokalizację mikroinstalacji w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niebędących mikroinstalacją pozostałych instalacji odnawialnych źródeł energii wytwarzających energię elektryczną z energii promieniowania słonecznego, będących urządzeniami innymi niż wolnostojące, również w przypadku innego przeznaczenia terenu niż produkcyjne, chyba że ustalenia planu miejscowego zakazują lokalizacji takich instalacji”;
- od 24 września 2023 r.: „Plan miejscowy przewidujący możliwość lokalizacji budynków umożliwia również lokalizację zamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii wykorzystujących do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego oraz mikroinstalacji w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z o odnawialnych źródłach energii, również w przypadku innego przeznaczenia terenu niż produkcyjne, chyba że ustalenia planu miejscowego zakazują lokalizacji takich instalacji”.
Pomimo wskazanych nowelizacji konstrukcja, istota oraz cel (ratio legis) analizowanego przepisu art. 15 ust. 4 pozostały niezmienne (por. uzasadnienie do projektu ostatniej z nowelizacji, druk nr 3097 Sejmu IX kadencji: „Przepis art. 15 ust. 4 uzupełniono o instalacje odnawialnych źródeł energii wykorzystujące do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego zamontowane na budynku, aby umożliwić ich lokalizację na takich samych zasadach jak mikroinstalacje”). Przepis ten statuuje swoistą, ustawową regułę wykładni ustaleń planistycznych, za pomocą której ustawodawca chciał upowszechnić możliwość realizacji na terenach objętych planami miejscowymi określonych instalacji odnawialnych źródeł energii, wyraźnie w danym planie niezakazanych.
Sąd podkreślił, że wykluczenia możliwości realizacji takich instalacji ustawodawca upatruje jedynie w przypadkach, gdy ustalenia planu miejscowego takich instalacji zakazują, a już nie, gdy ich na przykład (tylko) „nie przewidują”. Stąd wniosek, że planistyczny zakaz, o jakim mowa w art. 15 ust. 4 upzp, musi być wyraźny, a nie dorozumiany (w szczególności nie może być wyinterpretowywany z ustaleń planistycznych w drodze innych niż językowe reguł wykładni).
W konsekwencji należy stwierdzić, że dyrektywa interpretacyjna zamieszczona przez ustawodawcę w art. 15 ust. 4 znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy dany plan miejscowy realizacji wyszczególnionych w tym przepisie instalacji, w przypadkach (na terenach) w nim wskazanych, wyraźnie ani nie przewiduje, ani nie zakazuje. W ocenie sądu z taką sytuacją mamy do czynienia w kontrolowanej sprawie pod rządem planu miejscowego, w odniesieniu do terenu projektowanej inwestycji.
Poza sporem jest to, że plan nie zawiera wyraźnego zakazu lokalizacji montowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii wykorzystujących do wytwarzania energii wyłącznie energię promieniowania słonecznego – czyli tego rodzaju instalacji fotowoltaicznych, jak instalacja projektowana przez spółkę.
Wyrok WSA w Poznaniu z 25 lipca 2024 r. sygn. akt IV SA/Po 390/24