Panie pośle, od początku roku organizuje Pan spotkania online dotyczące Krajowego Planu Odbudowy. Dotychczas wzięło w nich udział prawie 2000 uczestników, głównie samorządowców i parlamentarzystów, z niemal 500 miejscowości. To duże zainteresowanie. Dlaczego zdecydował się Pan na prowadzenie tej kampanii informacyjnej? Przecież powinien się tym zająć rząd?
Dotychczas odbyło się sześć takich spotkań. Uściślę, do rozmów o KPO zaprosiłem też przedstawicieli Komisji Europejskiej, Komitetu Regionów UE, przedstawicieli samorządowych korporacji, m.in. Związku Miast Polskich, Unii Metropolii Polskich, Związku Powiatów Polskich czy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii GZM, a także niezależnych ekspertów.
Dlaczego? Unia Europejska, reagując na kryzys pandemiczny, utworzyła Fundusz Odbudowy, który wspiera państwa członkowskie. Polska staje przed szansą pozyskania ogromnych środków. Szczególnie istotny jest właśnie Krajowy Plan Odbudowy (KPO), z którego możemy pozyskać blisko 60 mld euro. KPO to ogromna szansa dla Polski, samorządów i mieszkańców.
Na początku tego roku mieliśmy wyraźne poczucie, że rząd nie chce rozmawiać z samorządami, a dokument o takim znaczeniu powinien być przecież przedmiotem poważnych konsultacji społecznych. Jesteśmy przekonani, że nie da się skutecznie wdrożyć KPO, jeżeli władze lokalne nie zostaną w ten proces bardzo mocno włączone. Apelowaliśmy do rządu o włączenie samorządu w te prace i zaczęło to, dzięki aktywności również organizacji pozarządowych przynosić pierwsze efekty.
Na co przede wszystkim zwracano uwagę?
Obawy dotyczyły tego, że środki będą przyznawane uznaniowo. Tym, co razi w tym projekcie, jest centralizacja. Większość zadań mają realizować ministerstwa lub nowo tworzone agencje centralne. KPO musi być realizowany w szybkim tempie, a to centralizacja nie daje gwarancji, że się to uda. Wielu rzeczy nadal nie wiadomo, np. tego, czy rząd chce korzystać tylko z grantów, czy również z całości dostępnych pożyczek. Brakuje decyzji, w jaki sposób rząd chce wykorzystać pożyczki, a z wypowiedzi ministrów wynika, że rząd chce obciążyć samorządy ich spłatą. Brakuje informacji, na jakich zasadach będzie się odbywało refinansowanie działań podejmowanych od lutego 2020. Wreszcie, w KPO rząd musi pokazać do kogo i na jakich zasadach trafią pieniądze.
Samorządowcy wytykają też braki w tym dokumencie.
Środki z Funduszu Odbudowy, jeśli zostaną właściwie wykorzystane, powinny dać Polsce możliwość skoku rozwojowego i uodpornić kraj przed przyszłymi kryzysami. A tego właśnie brakuje: działań wyprzedzających, przyszłościowych, perspektywicznych. W zamian dostajemy natomiast tylko chwytliwe slogany i hasła. W znanym nam projekcie brak obowiązkowego rozdziału analizującego wpływ planowanych interwencji na wzmocnienie odporności gospodarczej, społecznej i instytucjonalnej. Brak też wskaźników, które pozwoliłyby stwierdzić czy założone cele zostały osiągnięcie. Ten plan powinien kłaść nacisk m.in. na uruchamianie lokalnych potencjałów, mobilizowanie nowych aktywności gospodarczo-społecznych służących odbudowie gospodarki, nie powinien też zastępować publicznych środków krajowych do realizacji bieżących zadań.
W Parlamencie Europejskim zajmuje się pan m.in. polityką miejską. Jak pod tym kątem ocenia projekt KPO?
Metropolie, miasta wojewódzkie, zostały w projekcie KPO pominięte, a może nawet z niego wykluczone. Unia Metropolii Polskich podkreśliła już w marcu, że szczególnie niezrozumiałe jest wykluczenia wsparcia rozwoju miejskiego transportu szynowego, a przecież to właśnie duże miasta emitują najwięcej gazów cieplarnianych, a ich mieszkańcy najbardziej odczuwają skutki zmian klimatycznych.
Rozmawiał: AW
Kolejne webinarium będzie poświęcone Europejskiemu Funduszowi Rozwoju Regionalnego i odbędzie się 29 października 2021 na platformie Zoom. Więcej informacji znajdą Państwo na profilu Fb Jan Olbrycht. Udział w webinarium jest bezpłatny, wymagana rejestracja. Nagrania poprzednich webinarów są dostępne na kanale Jana Olbrychta na YouTube.
Grupa EPL jest największą i najstarszą grupą w Parlamencie Europejskim. Jesteśmy grupą centroprawicową, zaangażowaną w tworzenie silnej i pewnej siebie Europy, zbudowanej w służbie obywatelom. Jan Olbrycht jest wiceprzewodniczącym Grupy EPL w Parlamencie Europejskim.
