W samorządach

Fundusz Sołecki to szansa dla społeczności lokalnych

Z przeprowadzonej analizy dotyczącej funkcjonowania funduszu sołeckiego wynika, iż zmiany wprowadzone od 2009 roku mają pozytywny wpływ na aktywizację społeczności lokalnych w zakresie wydatkowania środków funduszu. Zwiększa się liczba jednostek, które tworzą fundusz sołecki jak również wielkość środków przekazywanych na ten cel zarówno z budżetów gmin, jak i budżetu państwa. Wprowadzone rozwiązania pozwalają mieszkańcom w większym stopniu decydować o kierunkach wydatkowania środków publicznych.

 

Na mocy ustawy z 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim gminy mają możliwość wyodrębniania w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki. Rada gminy w terminie do 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy podejmuje uchwałę, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym. W terminie do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje sołtysom informacje o wysokości środków przypadających na dane sołectwo.

 

Warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu jest złożenie przez sołectwo wniosku. Wniosek taki ustala zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Powinien on zawierać wskazanie przedsięwzięć do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa na podstawie informacji przekazanej przez wójta. W terminie do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy wniosek, sołtys przekazuje go wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) w celu uwzględnienia jego zapisów w projekcie budżetu gminy. Ustawa o funduszu sołeckim określa również, na co środki funduszu mogą być przeznaczone. Mieszkańcy danej gminy muszą pamiętać, że środki funduszu przeznacza się na realizację zadań zgłoszonych we wniosku, ale zadania te muszą być zadaniami własnymi i służyć poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

 

Ustawa ta określa, w jaki sposób ustala się wysokość środków przypadających na dane sołectwo. Rada gminy może zwiększyć środki funduszu ponad wysokość obliczoną na podstawie ustawy o funduszu sołeckim. Zwiększona wysokość środków funduszu nie jest jednak wliczana do wydatków refundowanych, od których przysługuje zwrot.

 

Zwrot części wydatków

Zwrot części wydatków wykonanych przez gminy w ramach funduszu sołeckiego jest realizowany na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy o funduszu sołeckim, który stanowi, że gminy otrzymują z budżetu państwa zwrot, w formie dotacji celowej, części wydatków wykonanych w ramach tego funduszu w roku poprzedzającym rok budżetowy.

 

Wydatki poniesione w ramach funduszu sołeckiego  podlegają  zwrotowi w wysokości:

1)  30 proc. wykonanych wydatków – dla gmin, w których kwota bazowa dla danej gminy (Kb) jest mniejsza od średniej kwoty bazowej w kraju (Kbk),

2)  20 proc. wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb wynosi od 100 do 120 proc. średniej kwoty bazowej w kraju (Kbk),

3)  10 proc. wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest większa od 120 proc. średniej kwoty bazowej w kraju (Kbk).

 

Zgodnie z art. 2 ust. 8 ww. ustawy minister właściwy do spraw finansów publicznych oblicza na dany rok średnią kwotę bazową w kraju (Kbk) i podaje ją do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej do 31 sierpnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

 

Zgodnie z art. 2 ust. 6 i 7 ww. ustawy średnią kwotę bazową w kraju (Kbk) oblicza się dzieląc łączną kwotę wykonanych dochodów bieżących gmin wiejskich i miejsko-wiejskich przez liczbę mieszkańców gmin wiejskich i miejsko-wiejskich według stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata, ustaloną przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

 

Tak obliczona średnia kwota bazowa w kraju Kbk wynosi na:

2010 r.        2312,09 zł na mieszkańca

2011 r.        2399,29 zł na mieszkańca

2012 r.        2576,39 zł na mieszkańca

2013 r.        2620,11 zł na mieszkańca

 

Kwestie dotyczące zwrotu wydatków zostały zawarte w rozporządzeniu ministra finansów z  25 stycznia 2010 r. w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. Stosownie do § 4 ww. rozporządzenia zwrot wydatków następuje na rachunek budżetu gminy w terminie do 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków na podstawie wniosku gminy. We wniosku gmina wykazuje wykonane wydatki według stanu na 31 grudnia roku, za który składany jest wniosek. Składa się go do właściwego miejscowo wojewody w terminie do 31 maja roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

 

Rok 2011 był pierwszym rokiem, w którym dokonywany był zwrot wydatków w ramach funduszu sołeckiego. W 2011 r. na zwrot wydatków wykonanych w 2010 r. w ramach funduszu sołeckiego zostały przyznane środki w kwocie 43 mln 824 tys. zł dla 1038 gmin. W 2012 jest to kwota wyższa i wynosi 51 mln 291 tys. zł. W 2012 roku przyznano więc z budżetu państwa o 7 mln 467 tys. zł więcej na zwrot wydatków dla gmin. Zwrot części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego gminy otrzymują do 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków.

 

Na podstawie danych wykazywanych przez gminy w sprawozdaniach budżetowych można analizować zarówno wielkość wydatków ponoszonych przez gminy na fundusz sołecki, jak również kierunki wydatkowania. Wydatki zrealizowane przez jednostki samorządu terytorialnego w latach 2010–2012 prezentuje tabela poniżej.

 

Wydatki zrealizowane w latach 2010–2012 r. przez JST w ramach funduszu sołeckiego

 

 

W 2012 r. gminy zrealizowały wydatki w ramach funduszu sołeckiego o 38,9 proc. wyższe niż w 2010 r. Z ogólnej kwoty zrealizowanych wydatków w ramach funduszu sołeckiego najwięcej (64,2 proc.) przypada na gminy wiejskie. W porównaniu do 2010 roku wydatki zrealizowane w ramach tego funduszu wzrosły w gminach wiejskich o 39,7 proc. Wzrosła również liczba jednostek, które wykazały wydatki w ramach funduszu z 994 w 2010 roku do 1140 w 2012 roku, tj. o 146 gmin. W gminach wiejskich w największym stopniu wzrosła liczba jednostek, które tworzą fundusz sołecki. W porównaniu do 2010 roku liczba jednostek tworzących go zwiększyła się o 101 gmin.

 

 

 

W 2011 r. wydatki zrealizowane w ramach funduszu sołeckiego w 75 proc. stanowiły wydatki bieżące, na wydatki majątkowe przeznaczono 25 proc. Wydatki bieżące i majątkowe w poszczególnych działach prezentuje tabela poniżej.

 

Wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego w 2011 r. w ważniejszych działach

 

 

Z ogólnej kwoty wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2011 r.  najwięcej środków (37,1 proc.) przeznaczono na wydatki w dziale transport i łączność,  kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (23,2 proc.) gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (13,2 proc.) oraz na kulturę fizyczną (7,9 proc.).

 

Wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego w  2011 r. poszczególnych działach prezentuje wykres:

 

 

Wydatki zrealizowane w 2012 r. przez JST w ramach funduszu sołeckiego przedstawia poniższa tabela:

 

Udział wydatków funduszu sołeckiego w wydatkach ogółem kształtuje się na poziomie 0,3 proc. wydatków ogółem gmin, przy czym udział ten w gminach wiejskich jest wyższy i wynosi 0,4 proc. wydatków ogółem tych gmin.

 

Wykonanie wydatków w ramach funduszu sołeckiego w 2012 roku prezentuje tabela poniżej.

 

Wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego w 2012 r. w ważniejszych działach

 

W 2012 roku z ogólnej kwoty wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego 74 proc. przypadało na wydatki bieżące, a 26 proc. na wydatki majątkowe. Z ogólnej kwoty wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego na wydatki w dziale transport i łączność przypadało 35,5 proc., na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego 25,4 proc., gospodarkę komunalną i ochronę środowiska 13,7 proc., na kulturę fizyczną 7,5 proc.

 

Wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego w  2012 r. poszczególnych działach prezentuje wykres:

 

 

Z analizy sprawozdań z wykonania budżetów gmin za 2012 wynika, iż  wydatki zrealizowane w ramach funduszu sołeckiego przeznaczone były w dziale:

1)  Transport i łączność  – w 90,3 proc.  na drogi publiczne gminne,

2)  Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego – w 67,8 proc. na domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby,

3)  Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa – w 90,7 proc. na ochotnicze straże pożarne.

 

1)    Wydatki zrealizowane w dziale Transport i łączność wyniosły 82 mln 840 tys. zł

 

 

2)    Wydatki zrealizowane w dziale Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego wyniosły 59 mln 304 tys. zł.

 

3)    Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa – 13 mln 034 tys. zł

 

 

Wprowadzone rozwiązania pozwalają mieszkańcom w większym stopniu decydować o kierunkach wydatkowania środków publicznych. To mieszkańcy sami decydują, czy większego dofinansowania wymagają drogi publiczne, czy domy i ośrodki kultury, świetlice czy też  stołówki szkolne. Najważniejsze w tej sprawie jest również to, że w proces decyzyjny dotyczący wydatkowania środków w większym niż dotychczas zakresie zostali włączeni sami mieszkańcy. To oni decydują, czy przeznaczyć środki na wydatki bieżące, czy też na wydatki majątkowe i na pewno kierują się w tym zakresie racjonalnymi przesłankami.

 

Aby zapewnić prawidłowe działanie i wygląd niniejszego serwisu oraz aby go stale ulepszać, stosujemy takie technologie jak pliki cookie oraz usługi firm Adobe oraz Google. Ponieważ cenimy Twoją prywatność, prosimy o zgodę na wykorzystanie tych technologii.

Zgoda na wszystkie
Zgoda na wybrane