Prezydent miasta zwrócił się do regionalnej izby obrachunkowej z pytaniem czy istnieje możliwość wprowadzenia programu „Ciepłe mieszkanie” bez podejmowania uchwały organu stanowiącego. RIO wskazała, że program ten nie stanowi źródła powszechnego prawa. Zgodnie z art. 126 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2024 r. poz. 1530) dotacjami są podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie przywołanej ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych.
Gmina udzielając dotacji ze środków budżetowych, ma obowiązek stosowania ustaw, zatem sam regulamin udzielania dotacji ustalony przez NFOŚiGW i zawarte na jego podstawie umowy nie mogą stanowić wyłącznej podstawy udzielania dotacji. Zatem, udzielanie ich na podstawie zarządzenia organu wykonawczego czy ogłoszenia o naborze wniosków, z pominięciem zasad ustalonych przez organ stanowiący gminy, nie jest zgodne z obowiązującymi przepisami. Gmina bowiem otrzymuje dotację, która stanowi dochód budżetu, a więc udzielanie dotacji beneficjentom końcowym następuje ze środków budżetu gminy, nawet jeżeli pierwotnym źródłem finansowania są środki zewnętrzne. Nie ma przepisów wyłączających dotacje z funduszu ochrony środowiska z dochodów budżetowych.
W związku z tym dotacje udzielane przez gminę na inwestycje, o których mowa w art. 403 ust. 2 w zw. z art. 400a ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (DzU z 2024 r. poz. 54), w tym na wymianę źródeł ciepła, muszą być udzielane na zasadach określonych przez organ stanowiący gminy, zgodnie z art. 403 ust. 5 tej ustawy. Nie wprowadzono do tej pory przepisu rangi ustawowej, który ustanawiałby inne zasady udzielania (odrębne zasady obowiązują np. w przypadku środków z funduszy Unii Europejskiej).
Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Z tego powodu twierdzenia o możliwości przyznawania dotacji z budżetu gminy na zadania z zakresu ochrony środowiska bez określenia przez organ stanowiący zasad ich przyznawania nie wydają się uzasadnione.
Wyjaśnienie RIO w Bydgoszczy nr RIO-NR.K-432-43/2024
