Dlaczego wydatki inwestycyjne samorządów w roku 2024 nieznacznie wyhamowały? Powody są cztery. Po pierwsze, wzrost obciążeń związanych z wydatkami bieżącymi. Po drugie, wysokie obciążenie spłatami wcześniejszych kredytów w związku z utrzymującymi się wysokimi stopami procentowymi. Po trzecie, cykliczny spadek wielkości dotacji z funduszy unijnych. Po czwarte, wygaśnięcie znacznej części wsparcia w postaci rządowych programów wspierania inwestycji samorządowych (typu Polski Ład i inne), które z jednej strony były krytykowane za małą przejrzystość i powiększanie długu publicznego, ale z drugiej stanowiły rzeczywistą szansę dla wielu słabszych jednostek samorządowych.
Z naszych analizy wynika jednak, że głównym czynnikiem ograniczającym skalę inwestycji były niskie dotacje z funduszy unijnych. Trzeba pamiętać, że zwłaszcza miasta na prawach powiatu i samorządy wojewódzkie w największym stopniu korzystają z tych środków.
Metoda rankingu jest identyczna jak w ubiegłych latach. Pod uwagę wzięliśmy całość wydatków majątkowych poniesionych w ostatnich trzech latach (2022–2024). W ten sposób unikamy dużych, chwilowych wahań wskaźnika będącego podstawą rankingu. Wydatki inwestycyjne, zwłaszcza w mniejszych jednostkach, cechują się znaczną cyklicznością. W poszczególnych latach mogą być bardzo wysokie, co wiąże się z realizacją ważnej inwestycji, aby potem okresowo spadać do znacznie niższego poziomu. Uzasadnieniem uwzględniania wydatków majątkowych – a nie tylko inwestycyjnych – jest fakt, że np. wydatki na dokapitalizowanie spółek są de facto często przeznaczane na wsparcie projektów inwestycyjnych.
W przypadku miast wojewódzkich i innych miast na prawach powiatu pod uwagę wzięliśmy też wartość inwestycji finansowanych samodzielnie przez spółki komunalne.
W tabelach rankingowych mamy trochę niespodzianek. Pozycję wieloletniego lidera w swojej kategorii utrzymało Świnoujście (wśród miast na prawach powiatu). Sensacją jest zmiana na szczycie gmin wiejskich – po latach dominacji Kleszczów spadł na trzecie miejsce, a zwyciężyła niewielka gmina Dubicze Cerkiewne z Podlasia, znana m.in. z jednego z najszybszych procesów depopulacji w kraju. Wśród małych miast wygrała Łeba. W kategorii miast powiatowych trzeci raz z rzędu na czele jest Wysokie Mazowieckie. Wśród miast wojewódzkich, po latach prowadzenia Opola (tym razem na 3. miejscu), na czoło wyszła Warszawa. Wśród samorządów wojewódzkich drugi raz z rzędu na pierwszym miejscu znalazło się woj. podkarpackie.
Ranking do pobrania:
Pełne tabele rankingowe, zawierające wszystkie samorządy w Polsce, dostępne są w drukowanym oraz elektronicznym wydaniu „Wspólnoty” – tylko dla prenumeratorów. Zachęcamy do zakupu prenumeraty.
