Dostęp do archiwalnych wydań „Wspólnoty” możliwy jest tylko dla zalogowanych prenumeratorów.
Jeżeli chcesz otrzymać dostęp napisz do nas: marketing@municipium.com.pl
Nr 7/1429 - kwietnia 5, 2025
Zamów prenumeratę już dzisiaj.
Janusz Król*
35 lat WSPÓLNOTY
Pamiętne wybory samorządowe 1990 roku, pamiętne, bo w Polsce po Okrągłym Stole były to pierwsze w pełni demokratyczne wybory, odbyły się 27 maja 1990 roku. Dwa miesiące wcześniej na rynku prasowym ukazało się Pismo Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA. Na winiecie pierwszego numeru widniała data 17 marca 1990 roku. Do majowych wyborów wyszło 10 numerów naszego pisma, jedenasty ukazał się w przeddzień wyborczej niedzieli.
Urząd bez interesantów
Rosnąca liczba spraw, poszerzający się zakres obowiązków oraz ograniczone zasoby kadrowe – to najczęstsze powody, dla których urzędy gmin decydują się wprowadzić tzw. dzień wewnętrzny. Coraz więcej jednostek, szczególnie w mniejszych gminach, wyznacza jeden dzień w tygodniu, kiedy urzędnicy nie obsługują mieszkańców.
Praktyka obywatelskiej sprawczości
Jak zachęcić mieszkańców do zaangażowania w życie lokalnej społeczności? Nauką od podstaw! Jak się okazuje, już najmłodsi uczniowie mogą przetestować swój wpływ na rzeczywistość i przekonać się, że ich głos ma znaczenie. Budżety szkolne, na wzór miejskich budżetów obywatelskich, pozwalają realizować w placówkach oświatowych uczniowskie inicjatywy.
dr Daniel Budzeń*
Czy wynagrodzenia skarbników nadążają za obowiązkami i odpowiedzialnością?
Zarządzają milionowymi budżetami, odpowiadają za stabilność finansową gmin i powiatów, ale ich wynagrodzenia nie nadążają za rosnącą odpowiedzialnością i zakresem obowiązków. Najnowsze analizy i raporty wskazują jednoznacznie: system wynagradzania skarbników JST wymaga pilnych i systemowych zmian.
Rozmawia: Urszula Adamczyk
Kielce na nowej orbicie
Start nie był lekki – zła kondycja finansowa miasta, przerośnięte struktury i administracja. Po roku twardych decyzji Kielce zmieniają kurs: są cięcia, reformy i inwestycje, które mają wynieść miasto na wyższy pułap. A symboliczny pieróg w kosmosie? To nie żart – to sygnał, że w mieście znów mierzy się wysoko. O tym, co już udało się zrobić, a co wciąż wymaga zmian, rozmawiamy z prezydent Agatą Wojdą.
Finansowanie oświaty. Pierwsze spotkanie bez rezultatu
25 marca przedstawiciele strony samorządowej KWRiST spotkali się z przedstawicielami resortów edukacji oraz finansów, aby omówić problem wyliczania tzw. potrzeb oświatowych. Są one zaniżone o około 40 mld zł.
Walczymy o lepszą przyszłość dla całego regionu
Gmina Bełchatów walczy o utrzymanie w swoich granicach Elektrowni Bełchatów. Od 2022 roku energetyczny gigant odprowadza podatki właśnie tutaj i dzięki temu wydatne finansowe wsparcie trafia do wszystkich samorządów powiatu bełchatowskiego. Teraz Elektrowni Bełchatów i związanych z tym wpływów chce dla siebie „polski Kuwejt”, czyli najbogatsza w Polsce – gmina Kleszczów.
Obowiązkowe szkolenia z zarządzania kryzysowego?
W obliczu rosnących zagrożeń, zarówno naturalnych, jak i militarnych, kluczowe staje się wzmocnienie struktur zarządzania kryzysowego. Minister obrony Władysław Kosiniak-Kamysz zapowiedział wprowadzenie obowiązkowych szkoleń dla samorządowców, mających na celu podniesienie ich kompetencji w tym zakresie.
Bezpieczeństwo państwa w rękach władz lokalnych
29 marca 2025 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie gotowości obronnej państwa. Zastąpiło przepisy z 2004 roku. Znaczną część odpowiedzialności za realizację zadań związanych z gotowością obronną przekazuje ono samorządom: marszałkom, starostom, prezydentom miast, burmistrzom i wójtom.
Dominik Krzysztofowicz
Powodzianie zamienią zniszczone domy na lokale komunalne
Zeszłoroczna powódź na Dolnym Śląsku pozostawiła po sobie zniszczone domy, dramatyczne historie mieszkańców i pytania o to, jak przywrócić normalność na zalanych terenach. W odpowiedzi rząd proponuje nowelizację tzw. ustawy powodziowej, która nie tylko upraszcza procedury odbudowy i wprowadza możliwość zamiany zniszczonych lokali na mieszkania komunalne, lecz także pozwala na wykup najbardziej dotkniętych nieruchomości przez Skarb Państwa.
Pierwsze wybory wójtów nowych gmin Grabówka i Szczawa
1 stycznia 2025 roku na administracyjnej mapie Polski pojawiły się dwie nowe jednostki administracyjne – Grabówka w województwie podlaskim oraz Szczawa w małopolskim. Ich powstanie było efektem wieloletnich starań lokalnych społeczności. 16 marca 2025 roku odbyły się pierwsze wybory wójtów i radnych.
dr hab. Dawid Sześciło*
Mieszkańcy jako strażnicy samorządu. Nowe instrumenty kontroli społecznej
Silna pozycja nadzorcza organów rządowych, zwłaszcza wojewodów, ugruntowała model zewnętrznej kontroli nad działalnością samorządów. Tymczasem w państwie zdecentralizowanym bardziej pożądana byłaby dominująca rola samych mieszkańców w monitorowaniu i rozliczaniu działań władz lokalnych i regionalnych. Wzmocnieniu oddolnej kontroli sprzyjałyby zwłaszcza dwa rozwiązania: łatwiejszy dostęp do sądowej kontroli działań organów samorządowych oraz nowa instytucja tzw. rzecznika praw mieszkańców.
Agnieszka Pawłowska*, Anna Kołomycew*, Bogusław Kotarba*
Czy raport i debata o stanie gminy zdały egzamin?
W 2018 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów. Wśród przyjętych rozwiązań znalazł się nowy instrument kontroli i rozliczania władz lokalnych i regionalnych – debata nad raportem o stanie gminy, powiatu i województwa, kończąca się udzieleniem – lub nie – wotum zaufania organowi wykonawczemu. Po upływie kadencji stosowania tych rozwiązań warto ocenić, w jakim zakresie osiągane są założone cele.
Aleksandra Bembnista*
Nieodpłatne użyczenie pomieszczenia a VAT
W artykule analizujemy wydaną niedawno interpretację indywidualną, dotyczącą skutków w podatku od towarów i usług nieodpłatnego użyczenia przez spółkę gminną na rzecz stowarzyszenia pomieszczenia przeznaczonego do realizacji jego zadań statutowych. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że takie świadczenie nie podlega opodatkowaniu VAT, ponieważ jest związane z działalnością gospodarczą spółki.
O sztucznej inteligencji w realnym świecie
Czy AI to zagrożenie, czy użyteczne narzędzie we współczesnej edukacji? O rewolucji technologicznej w szkołach, konieczności szkoleń nauczycieli, zmianach podstawy programowej, ale także o systemie finansowania oświaty i poczuciu, że pieniędzy wciąż jest za mało, dyskutowano na XII Ogólnopolskiej Konferencji Samorządu i Oświaty „Edukacja Przyszłości” w Lublinie.
Urszula Adamczyk
Z pokolenia na pokolenie. Polityka senioralna to nowe wyzwanie
Prognozy GUS nie pozostawiają wątpliwości: nasze społeczeństwo będzie coraz starsze, a liczba ludności będzie się systematycznie zmniejszać. Tylko w ciągu niespełna trzech dekad populacja Polski zmaleje z 37,6 mln do 33,2 mln, czyli o 12 proc. Konsekwencje procesów demograficznych wyznaczą kierunek działań samorządów. Do zmian można się przygotować, co pokazują przykłady nie tylko z zagranicy, ale również z polskich miast.
W Metropolii Warszawskiej wymiana kotłów idzie bardzo wolno
Ponad 87 tysięcy wysokoemisyjnych kotłów na węgiel i drewno dymi w stolicy i jej okolicach. W 2024 roku na terenie zamieszkanym przez 3,3 miliona osób wymieniono zaledwie 2668 kopciuchów. Jeśli działania nie przyspieszą, wymiana zakończy się prawie za pół wieku.
Bartosz Klimas
Życie w kropli wody
Poznań chwali się międzynarodowym tytułem miasta przyjaznego mokradłom. Jest pierwszą polską metropolią, która znalazła się w tym gronie. To dobra wiadomość, która może jednak zaburzyć obraz faktycznego stanu polskich mokradeł. Bo ten jest zły.
Sławomir Bukowski
Fotowoltaika na budynkach. Oszczędności liczone w setkach tysięcy rocznie
Kilka lat temu rachunki za prąd w częściach wspólnych wynosiły ponad milion złotych, teraz to niecałe 400 tys. zł. Mieszkańcy są zadowoleni również dlatego, że panele OZE chronią ich przed dużymi wahaniami cen na rynku.
Powiat miński stawia na transport publiczny
Nowe linie autobusowe, budowa spójnego systemu połączeń międzygminnych – powiat miński intensyfikuje działania, których celem jest walka z wykluczeniem komunikacyjnym. W 2024 roku uruchomiono pierwsze linie w ramach związku powiatowo-gminnego, a dzięki wsparciu z KPO powiat wkrótce wzbogaci się o zeroemisyjne autobusy.
Bartosz Klimas
Luksusowy relaks
Hala sportowa Lux w Rogoźniku to największa od trzech dekad inwestycja w śląskiej gminie Bobrowniki. Budynek zbiera nagrody architektoniczne.
Kultura w beskidzkim stylu
Zbudowany od podstaw, zaprojektowany i zrealizowany wyłącznie na potrzeby działalności kulturalnej i społecznej. W Bielsku-Białej, w dzielnicy Straconka, otwarto nowy dom kultury. Pierwsze zajęcia ruszą jeszcze w tym miesiącu.
Ceny energii – wsparcie wciąż potrzebne
Samorządy, które podpisały umowy na dostawę energii elektrycznej w czasie skokowego wzrostu jej ceny, nadal potrzebują rządowego wsparcia – wynika z ankiety przeprowadzonej przez Związek Miast Polskich.
Gminy jako operatorzy w „Czystym Powietrzu”
Do 21 marca do pełnienia zadań operatorów w programie zgłosiło się 950 gmin. Ich przedstawiciele będą bezpośrednim wsparciem dla mieszkańców w pozyskiwaniu dotacji na termomodernizację domów i wymianę źródeł ciepła.
Więcej pieniędzy na mieszkalnictwo
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, zgłoszony przez ministra rozwoju i technologii Krzysztofa Paszyka. Zakłada on 2,5-krotne zwiększenie środków dla gmin na budownictwo społeczne i komunalne.
Wrocław: referendum nie będzie
Stowarzyszenie SOS Wrocław zebrało jedynie 35 tys. podpisów z ponad 46 tys. potrzebnych do organizacji plebiscytu w sprawie odwołania prezydenta Jacka Sutryka.
Krzysztof Gruszecki*
Audyt krajobrazowy i jego wpływ na planowanie przestrzenne
Ochrona krajobrazu to jeden z kluczowych aspektów polityki przestrzennej, wynikający zarówno z regulacji krajowych, jak i zobowiązań międzynarodowych. Audyt pozwala na identyfikację i ocenę wartości krajobrazu oraz zarekomendowanie działań na rzecz jego ochrony. Jakie konsekwencje dla samorządów i właścicieli nieruchomości niesie jego wdrożenie? Czy jego ustalenia wpływają na sposób zagospodarowania przestrzeni?
Zdzisław Majewski*
Każdy z nas administratorem danych osobowych
Ochrona prywatności w mediach społecznościowych to ciągle gorący temat. Każdy z nas, kto korzysta z internetu i udziela się na różnych forach, naraża się na ryzyko utraty kontroli nad swoimi i przetwarzanymi danymi osobowymi. Czy prywatne wpisy na Facebooku, a szerzej mówiąc w internecie, podlegają RODO?